De Sint-Willibrorduskerk van Hedel ligt slechts een paar honderd meter bij de hervormde kerk vandaan. Eind 2016 kwam het kolossale gebouw in handen van Jeroen van Rooij uit Den Bosch, verzamelaar van erotische kunst. Andere rooms-katholieke kerkgebouwen in de Bommelerwaard sloten al eerder de deuren.

Ds. Jan Mulder (30), voorganger van de hervormde gemeente, is er niet blij mee. Hij beseft dat de teloorgang van het rooms-katholicisme het gevolg is van de secularisatie die ook binnen de protestantse wereld een kaalslag veroorzaakt. Naast de deur van zijn studeerkamer hing de jonge predikant een ruwhouten kruis. Omdat hij ervan overtuigd is dat de verkondiging van het kruis, vanuit het onfeilbare Woord van God, het enige wapen is dat rest in een geseculariseerde samenleving.

De overgang van Elspeet naar Hedel bracht hem in een totaal andere wereld. Het Gelderse dorp aan de Maas is de zuidelijkste protestantse enclave van de Bommelerwaard. Onder de rivier begint Brabant, waar de calvinisten de eeuwen door een kleine minderheid waren. „Ik ontmoette hier voor het eerst een rooms-katholiek in levende lijve.”

Weldadig

Vrijwel alle kinderen van het dorp gaan naar “De Zaaier”, een behoudende School met de Bijbel met een open aannamebeleid. Zestig procent van de schooljeugd heeft geen kerkelijke achtergrond. „Met bid- en dankdag komen al die kinderen naar de morgendienst, vaak met de ouders. Dat vind ik geweldig.”

Een reformatorische gemeente in de sociologische zin van het woord is hervormd Hedel volgens ds. Mulder nooit geweest. „Waarschijnlijk door de directe verbinding met Den Bosch en de ligging tussen het rooms-katholieke Kerkdriel en Ammerzoden. Als gemeenteleden op vakantie naar de Veluwe gaan, zijn sommigen beduusd van wat ze daar zien. Achter de bewondering proef ik soms iets van een minderwaardigheidsgevoel. Aan zulke mensen kunnen wij niet tippen.”

Beoordeling van anderen op uiterlijke kenmerken komt de predikant in Hedel weinig tegen. „Mensen met een zeer behoudende levensstijl gaan vriendschappelijk om met gemeenteleden die andere keuzes maken. Bij alle uiterlijke verschillen is er een gezamenlijk buigen voor het Woord. Door de onbevangenheid van de mensen voelen we ons thuis in deze gemeenschap. Een vrouw uit de gemeente vertelde me dat ze elke woensdag bij haar gereformeerde buurvrouw ging eten. Even later ontdekte ik dat ze de Gereformeerde Gemeenten in Nederland bedoelde. Namen van denominaties zeggen de mensen hier niet veel.”

Dodenherdenking

De strikte scheiding tussen het roomse en protestantse deel van de bevolking is verleden tijd. Een van de laatsten praktiserende rooms-katholieken bezoekt trouw de vergaderingen van de hervormde mannenvereniging. Omgekeerd woonde ds. Mulder met drie andere kerkenraadsleden de laatste dienst in de Willibrorduskerk bij. „Mijn voorganger, ds. Klaassen, had al heel goed contact met priester Ron van den Hout, nu bisschop van het bisdom Groningen-Leeuwarden. Die zat regelmatig onder mijn catechismuspreken.”

Ook met de huidige pastoor, Stefan Schevers, is het contact collegiaal. „Hij vindt het verbazingwekkend dat bij ons nog zo veel jeugd zit en zou graag oecumenische vieringen houden. Daar heb ik geen enkele behoefte aan, maar hartelijkheid is het minste wat men van ons mag verwachten. Bij de kerstviering van de ouderenvereniging in het dorpshuis doe ik het preekje, zoals Stefan het noemt. „Daar heb jij meer ervaring mee, laat mij maar op de trompet spelen.” Dat typeert de open verhouding.”

Het zoeken naar wat bindt, past over het algemeen bij de aard van de bevolking. „Door de kerkscheuring van 2004 kwam er naast de Hervormd Kerkbode voor de Bommelerwaard een Hersteld Hervormde Kerkbode. Veel mensen lezen beide. Er is een grote betrokkenheid op elkaar gebleven. In de Biblebelt bestaat de neiging om de verschillen tussen kerken uit te vergroten. Hier besef je meer dat die verwaarloosbaar zijn ten opzichte van de verschillen met de wereld om je heen.”

Soms is het voor de behoudend hervormde predikant zoeken naar de juiste weg. Zeker bij begrafenissen. „Meer dan eens sta ik dan voor Jan Rap en zijn maat. Of voor de volstrekt seculiere mens van nu. Dat kan lastige dilemma’s veroorzaken. Wat doe ik nog wel, wat gaat over de grens, hoe verwoord ik de boodschap?”

Bewarende invloed

Juist in deze context ging hij sterker dan ooit tevoren de waarde van de gereformeerde belijdenisgeschriften zien. „Die geven houvast. Ik merk dat ook de jeugd in de gemeente daar behoefte aan heeft. Catechiseren is hier een feest. Ze vragen me de oren van het hoofd. Als ik na zo’n avond naar huis loop, voel ik mee een gezegend mens.”

Tegelijk waarschuwt ds. Mulder voor idealisering van de situatie. „Ik ben hier de conserverende kracht van de gereformeerde gezindte gaan waarderen. De betekenis daarvan heb je niet in de gaten als je er middenin zit. Er zijn lege hulzen, maar vorm staat niet los van inhoud. Vaak is de vorm uitdrukking van iets heel wezenlijks Het merendeel van de jeugd hier bezoekt geen reformatorische middelbare school waar het nodige wordt meegegeven. Alles moet van het gezin en de kerk komen. Laten we de bewarende invloed van het reformatorisch onderwijs niet onderschatten. Deze gemeente telt veel verloren schapen. Dat maakt het des te verwonderlijker dat veel jonge stellen nu bewust belijdenis doen, trouw zijn in de kerkgang en nadenken over de inhoud van een christelijke opvoeding.”

Gegevens

Naam: hervormde gemeente Hedel

Ontstaan: in 1571 (overgang na de Reformatie)

Aantal (doop)leden: 1100

Aantal kerkgangers: 150 tot 250

serie In het buitengebied

Dit is deel 6 van een serie over orthodox-christelijke gemeenten buiten de Biblebelt. Volgende week dinsdag deel 7.