Aan digitale keus aan kerkdiensten was er zondag geen gebrek. Via het grootste platform Kerkdienstgemist.nl was er al om 10.00 uur een keuze uit 843 live-uitzendingen.

Wierenga: „Normaal gesproken zijn er zo’n 60.000 kijkers en luisteraars, bezoekers van de website, app en luisteraars via kerkradio, kastje of settopbox. Gisteren waren er bijna 200.000 kijkers en luisteraars. Dat is ruim drie keer zo veel als normaal.”

Er was sprake van een forse toename van kerktelevisie. „Sinds begin maart 2020 zijn er bijna 100 kerken begonnen met kerktelevisie-uitzendingen. Een stijging van 25 procent in één maand: van 300 naar 400. Ter vergelijking: in 2019 werden er in het hele jaar zo’n 100 kerken aangesloten op kerktelevisie. Eenderde kijkt bij ons naar de diensten.”

Hartverwarmend

Kerkdienstgemist.nl omvat 1500 kerken van allerlei denominaties, „van protestants-christelijk tot rooms-katholiek.” „Het gaat rap nu vanwege corona”, aldus Wierenga. De kerken betalen om uit te zenden, voor bezoekers is het kijken of luisteren gratis. De website draait nachtwerk om het technisch stabiel te houden. Wierenga: „Vrijwilligers in de kerken en gemeenteleden reageren hartverwarmend, zo blijkt uit de reacties die we gisteren kregen.”

Wierenga kreeg ook verschillende positieve reacties op het bericht van de NOS. „Het is moeilijk in te schatten of er onder de kijkers ook mensen zijn die onkerkelijk zijn of in het verleden een band met de kerk hadden. In principe zijn ze anoniem. Wel opvallend is dat kerkverbanden die terughoudend waren om via internet diensten uit te zenden, zoals de Gereformeerde Gemeenten en de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, nu meer gebruikmaken van digitale mogelijkheden.”

Meer aanvragen

Daan van Heteren, directeur van Kerkomroep.nl, waarbij zo’n 1400 kerken zijn aangesloten, meldde ook een duidelijke toename: van 140.000 kijkers en luisteraars vorige week zondag naar 165.000 afgelopen zondag. Er was even een storing, maar die werd snel opgelost door een team van ongeveer vijf personen dat beschikbaar was. „De meeste vragen hebben we via Facebook en Twitter beantwoord.”

Opvallend is volgens hem wel dat nu de aanvragen van kerken „binnenstromen” om de komende tijd gebruik te maken van Kerkomroep.nl. „Heel veel kerken gaan nu een tijdelijke oplossing zoeken om toch verbinding te kunnen leggen met het thuisfront. Men maakt dan onder meer gebruik van YouTube. Ongeveer een zevende deel van onze website is luisteraar, maar het aantal dat gebruikmaakt van beeld groeit. Dat laatste is wel een stuk ingewikkelder, want je moet ook vrijwilligers hebben die de camera’s bedienen.”

Piek in morgendienst

Johan Pater van Kerkfoon.nl, waarbij 42 kerken zijn aangesloten, meldde over afgelopen zondag een lichte groei, maar niet schokkend vergeleken met de zondag ervoor. Ongeveer 2100 gebruikers maakten afgelopen zondag gebruik van het beluisteren van diensten (er is niet de mogelijkheid van beeld). Pater verklaart de lichte groei uit het feit dat sommige kerken van drie naar twee diensten teruggingen.

Wel frappant volgens hem is dat er een duidelijke piek van luisteraars tijdens de morgendienst was en niet –zoals gebruikelijk vóór de coronacrisis– ’s avonds, waar veel mensen thuis blijven in verband met oppas van de kinderen. „Soms was er zelfs sprake van een derde meer luisteraars ’s ochtends dan ’s avonds. „Dat is wel heel merkwaardig.”

Of gemeenteleden dan elders diensten beluisteren of zich alleen tot de ochtenddienst beperken, kon hij niet zeggen. „Ik heb er geen verklaring voor.”

De Reformatorische Omroep heeft zondag een dienst van ds. M. Messemaker uit Nijkerk uitgezonden. Hoeveel bezoekers deze precies trok kon de omroep maandag nog niet zeggen, maar wel is opvallend dat er vorige week tienduizenden zijn geweest die de dienst van vorige week teruggeluisterd hebben, aldus een woordvoerder. De komende weken zal de omroep voor ieder die niet in de gelegenheid is om een dienst bij te wonen een dienst vanuit de RO-studio’s uitzenden. „In de uitzending zal geprobeerd worden zoveel mogelijk een gebruikelijke liturgie aan te houden. Hiermee kunnen we nooit een volwaardige dienst vervangen, maar proberen we in deze tijden dienstbaar te zijn en de verkondiging van Gods Woord op zondag door te laten gaan”, zo meldt de website.

Aantal fysieke diensten met gemeenteleden neemt af

Het aantal fysieke kerkdiensten waar minder dan honderd bezoekers aanwezig zijn, neemt gaandeweg af. Deze zijn feitelijk alleen mogelijk als er sprake is van kleine gemeenten of wanneer kerken hun bezoekers gedoseerd toelaten.

Zo ging ds. W. J. op ’t Hof, emeritus predikant in de Hersteld Hervormde Kerk, zondag twee keer voor in de vrije gemeente in Driedorp. Normaal telt deze gemeente zo’n 170 bezoekers, nu waren er in de ochtend- en avonddienst zo’n 60 bezoekers. „Gezinnen zaten bij elkaar, de rest zat verspreid in de kerk”, zo meldt de echtgenote van ds. Op ’t Hof desgevraagd.

L. W. Both van het deputaatschap kerkelijke dienstverlening van de Gereformeerde Gemeenten heeft de indruk dat er zondags steeds meer diensten komen waar alleen de predikant, de kerkenraad en de koster en organist aanwezig zijn. Die indruk heeft ook ds. L. W. Ruijgrok, scriba van het breed moderamen van de Hersteld Hervormde Kerk. Beide woordvoerders bevestigen het beeld dat er steeds minder gebruikgemaakt wordt van de mogelijkheid om gemeenteleden toe te laten op basis van alfabet of wijk waarin men woont.