Om deze redenen heeft de parlementaire vergadering van de Raad van Europa vorig jaar een resolutie aanvaard die de lidstaten oproept tot samenwerking bij het in stand houden van Joodse erfgoed, zo meldt de Europese organisatie Future for Religious Heritage (Toekomst voor Religieus Erfgoed) op haar site.

Voor de Raad van Europa werd een rapport opgesteld door de Zwitserse advocaat en politicus Raphael Comte. Een van de belangrijkste daarin voorgestelde acties is dat de raad de lidstaten assisteert bij het (verder) ontwikkelen van programma’s rond Joods erfgoed, met een speciale antenne voor educatieve en culturele doeleinden.

Bij de totstandkoming van het rapport assisteerde de Londense Foundation for Jewish Heritage (Stichting voor Joods Erfgoed), die lid is van Future for Religious Heritage.

Holocaust

Volgens het rapport heeft minder dan een kwart van de historische synagoges in Europa nog de functie waarvoor ze gebouwd zijn. Maar ook synagoges die een andere bestemming kregen, hebben een functie: „als levend erfgoed onderwijzen ze (jonge) mensen over hun geschiedenis en cultuur.”

Het rapport onderstreept dat er al meer dan 2500 jaar sprake is van Joodse aanwezigheid in Europa. „Het Joodse volk ontwikkelde een geheel eigen, rijke cultuur. Joods erfgoed (vooral de synagoges, maar ook de Joodse wijken, gebouwen, begraafplaatsen en monumenten) verwijst naar het dagelijks leven van de Joden, naar hun kunst en hun gewoonten. Veel van hun gebouwen zijn artistieke en architectonische hoogstandjes.”

Vanzelfsprekend wordt verwezen naar de Holocaust: „In de 19e eeuw woonden negen van de tien Joden in Europa, nu nog maar een op de tien. Veel synagoges raakten dus hun gemeente kwijt. Verval en vernieling werden hun deel, met name in Oost-Europa onder het communisme. Vele ervan verkeren heden ten dage in een deplorabele toestand.”

Inventarisatie

De laatste tijd is de publieke interesse voor synagogale architectuur groeiende, aldus het rapport. Joodse gebouwen worden nu meer gezien als een onderdeel van de lokale architectuur. Tot de officiële Europese culturele routes behoort ook een speciale Joodse route.

Een totaalplaatje van de Europese synagoges ontbrak nog altijd en een groot deel ervan raakte alsmaar verder in verval. Reden voor de Foundation for Jewish Heritage om, met inschakeling van het Centrum voor Joodse Kunst van de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem, te werken aan een inventarisatie van alle historische synagoges in Europa.

Europa telt nu 3237 historische synagoges. In 1939 moeten het er 17.000 geweest zijn. Dus nog geen 20 procent is bewaard gebleven. Daarvan verkeert bijna een kwart in slechte staat.