1. Wat is augmented reality?

Letterlijk vertaald betekent augmented reality (AR): aangevulde realiteit. Op het smartphonescherm of door de glazen van een AR-bril wordt er een digitaal 3D-object toegevoegd aan de wereld om je heen. Om bij de smartphone te blijven: je smartphone filmt en ‘leest’ de omgeving op diepte en locatie. Een app plaatst het digitale 3D-object, ook wel hologram genoemd, in het filmbeeld. Zo’n hologram kan van alles zijn: een bamboe etende panda, een richtingwijzer, een tekst –bijvoorbeeld een herinnering– of een klok. Het succes van het Pokémon Go spel is hier een voorbeeld van.

Een augmentedrealitybril doet het net iets anders: die projecteert het digitale beeld op de glazen van de bril. Omdat je door de bril al om je heen kunt kijken, heb je geen smartphonescherm nodig. Je ziet de panda, door de brilglazen, gewoon naast je lopen

2. Is aangevulde realiteit iets anders dan virtual reality of mixed reality?

Het onderscheid tussen augmented en mixed reality (MR) wordt niet altijd even strikt gehanteerd. De termen worden vaak door elkaar gebruikt. Mixed reality mixt ‘echt’ met ‘nep’, zoals de panda die naast je loopt. Aangevulde realiteit voegt alleen iets basaals toe, zoals de herinnering aan je afspraak.

Mixedrealitybrillen voegen dus de echte en de digitale wereld samen. In dit soort brillen zijn allerlei sensoren en camera’s verwerkt om de omgeving waar je doorheen loopt nauwkeurig te scannen en te ‘lezen’. Daardoor kan de bril heel precies hologrammen plaatsen en die handelingen met de omgeving laten uitvoeren.

Augmentedrealitybrillen zijn ‘eenvoudiger’: vaak geen camera’s om de omgeving te scannen maar slechts een projector die simpele meldingen op (een van) de brilglazen weergeeft. Ongeveer zoals dat op een smartwatch gebeurt, maar dan letterlijk recht voor je oog, zodat je niet naar beneden hoeft te kijken.

Virtual reality (VR), ofwel virtuele realiteit, is wezenlijk anders dan augmented of mixed reality. VR plaatst de gebruiker in een volledig digitale wereld. Net als bij de AR-bril, heb je voor VR een bril nodig, maar deze is volledig dicht. Alles wat de bril toont, is virtueel. Nep dus, en bovendien niet geschikt voor gebruik in het verkeer, om maar een zijstraat te noemen.

3. Wat voor soorten AR-brillen bestaan er?

Er zijn grote brillen zoals de Hololens van Microsoft en de MagicLeap One van het bedrijf MagicLeap, uitgerust met een sterke, grafische computer. Deze brillen maken het mogelijk zware grafische beelden te projecteren en te creëeren, bijvoorbeeld voor designers.

Een ander soort bril is de Google Glass van Google of de Focals van het bedrijf North. Dit zijn brillen die slechts meldingen weergeven. Deze brillen zijn dan ook veel kleiner dan de HoloLens of de MagicLeap One en lijken op gewone brillen: van de Focals zou je zelfs niet zeggen dat het om een slimme bril gaat.

4. Waar is AR goed voor?

Bedrijven die de technologie beschikbaar maken, zeggen dat ze mensen dichter bij elkaar willen brengen, ruimte willen geven aan creativiteit en het leven makkelijker willen maken. Voor een deel is dat reclametaal, maar er zit wel een kern van waarheid in. De technologie is er namelijk op gericht de smartphone zoveel mogelijk voor je gezicht weg te halen. Als je meldingen op de bril ontvangt, hoef je veel minder vaak je mobiel erbij te pakken, waardoor je veel meer aandacht aan de omgeving kunt geven. Facebook beweert bijvoorbeeld te werken aan een bril die de smartphone overbodig maakt.

De switch van scherm naar bril zou ons digitale leven vooral intuïtiever moeten maken. Toetsenbord en beeldscherm worden nu gezien als beperkingen: spraak- en oogbesturing zijn de toekomst. Ideeën met de vingers uittekenen in de lucht of een bericht aan vrienden dicteren via je bril: het is nu al mogelijk.

5. Hoe wordt aangevulde realiteit nu vooral gebruikt?

Vooral op de werkvloer, waardoor de werknemer zijn handen vrijhoudt. Neem Boeing: omdat vliegtuigen ingewikkeld in elkaar zitten, gebruikt de vliegtuigbouwer nu AR als handleiding op de productievloer. Voordat de slimme bril er was, gebruikte Boeing laptops. Medewerkers liepen voortdurend heen en weer tussen laptop en bedrading, om zeker te weten dat alles goed zat. Met de slimme bril ziet de medewerker bijvoorbeeld op welke plek hij welke draden moet aansluiten (zie ook kader ”Zien hoe het werkt?”). Hij kan zelfs een collega laten meekijken.

Met de AR-app van Nike kun je je exacte schoenmaat opmeten en met de IKEA Place-app is een digitale Billy-boekenkast in de woonkamer te plaatsen, zodat je kunt zien of die past. Google Maps geeft met pijlen in jouw omgeving de route weer en verschillende apps maken het mogelijk om een gerecht levensecht voor je te zien op het scherm van de smartphone.

6. Welke kansen biedt deze techniek?

Stel je voor dat je met een bekende kunt videobellen zonder een tablet of laptop voor je neus. Dat je een AR-bril opzet en jouw kennis bij je op de bank zit – nou ja, zijn hologram dan. Zo’n bril kan je dus dicht bij een ander brengen.

Heather Andrew, onderzoekster bij marketingbedrijf Neuro-Insight, onderzocht de gevolgen van het gebruik van AR op de hersenen. Haar onderzoek liet zien dat AR veel gemakkelijker de aandacht vasthoudt dan gewone lesboeken en dat de hersenen de kennis veel beter opslaan dankzij het beeldmateriaal.

Dat zou een reden kunnen zijn om AR toe te passen in bijvoorbeeld het klaslokaal. Een leraar kan met deze techniek een digitale zebra tevoorschijn halen, waarna leerlingen niet snel meer vergeten dat de zebra zijn strepen heeft om niet op te vallen.

De slimme bril kan ook een assistent worden die op straat de weg wijst, laat zien hoe laat het is en een boodschappenlijstje weergeeft tijdens de ronde door de supermarkt.

7. Welke bezwaren roept deze techniek op?

Links en rechts klinken naast positieve, ook kritische geluiden. Een aantal maanden geleden ontstond er ophef rond de slimme speaker. Bedrijven als Google en Apple bleken met de gebruiker mee te luisteren om de spraakherkenning te verbeteren. Hoe gaat dat met slimme brillen? Kijken de techgiganten straks ook over schouders mee onder het mom van productverbetering? In combinatie met technieken voor gezichtsherkenning is het maar de vraag hoe anoniem je nog door de winkelstraat kunt lopen. Kortom: over privacybescherming moet nog stevig nagedacht worden.

Verder richt deze technologie zich vrijwel uitsluitend op de ogen. Hierdoor dreigt de heersende beeldcultuur versterkt te worden. Ontkomt de gebruiker straks nog aan confronterende beelden? En wat te denken van beelden die bedoeld zijn om de kijker op het verkeerde been te zetten, zoals ”deep fakes”?

Een derde bezwaar: staan we met zo’n bril, net als met de smartphone, niet altijd open voor afleiding? De bril is ook uit te schakelen, verzekeren fabrikanten. Maar is dat wel zo handig als een augmentedrealitybril je assistent is en je voortdurend moet herinneren aan afspraken of to-dolijstjes?

8. Wordt de techniek gemeengoed, en zo ja, wanneer?

Dat hangt er vanaf wie je het vraagt. Techjournalisten reageren voornamelijk positief, ook al zeggen ze dat de techniek nog een tijdje nodig heeft om ‘volwassen’ te worden.

Volgens hen moet de techniek eerst goedkoper worden. De brillen die op dit moment te koop zijn, zijn behoorlijk prijzig: de Hololens kost 2726 euro, de MagicLeap 1999 euro. De bril van North (de Focals) kost 550 euro en de Google Glass 2 moet 916 euro gaan kosten.

Vooralsnog worden slimme brillen dus in specifieke contexten gebruikt. Maar met zo’n (dure) bril wil een doorsnee consument het liefst zoveel mogelijk kunnen doen. Zolang dat niet gaat, zal de techniek niet doorbreken, denken analisten. Daarnaast zullen gebruikers zeker willen weten dat de bril geen privacygevoelige beelden doorgeeft.

Los van deze voorwaarden stoppen grote tech- en mediabedrijven, zoals Google, Apple, Microsoft, Facebook en Amazon hun geld in elk geval volop in de ontwikkeling van een ‘aangevulde’ toekomst. Rony Abovitz, voorman van MagicLeap, zegt dat de periode 2025-2030 „het begin van de gouden eeuw” voor deze techniek zal worden. Tot die tijd kunnen bedrijven en consumenten overwegen of en hoe zij de techniek willen gebruiken.

Zien hoe het werkt?

Augmented reality laat zich het beste snappen door het te zien. Via rd.nl/ar zijn zeven pakkende voorbeelden te bekijken.

Met de IKEA-place app kun je meubels uit Ikea’s catalogus op ware grootte in de woonkamer zetten. Zo kun je zien of het past.

De hologram van Microsoftleidinggevende Julia White geeft in het Japans een presentatie. Terwijl ze zelf niet eens Japans spreekt.

Technologiebedrijf ThyssenKrupp past de Hololens toe voor het uitvoeren van onderhoud aan een lift.

Een kunsthal in Canada past augmented reality toe om een extra laag in de kunstobjecten aan te brengen: „Naast dat het leuk is, willen we ook op een serieuze manier commentaar leveren op onze relatie tot apparaten.”

Ook in het onderwijs kan AR worden ingezet. Bijvoorbeeld om de werking van het menselijk hart uit te leggen.

Boeing werkt met de Google Glass. In de productiehal bewijst de bril echter goede diensten.

Vier personen, waarvan één als hologram, geven een demonstratie van de HoloLens 2. Ze laten zien hoe de toekomst van AR er uit zou kunnen zien.

Tijdlijn ontwikkelingen AR

1968: Internetpionier Ivan Sutherland ontwikkelt de eerste ‘digitale’ bril, die meer lijkt op een virtualrealitybril. Sutherland’s bril was zo zwaar, dat die hangend aan het plafond werd bevestigd.

1990: Boeing-onderzoeker Tom Caudell ontwerpt de eerste AR-bril waardoor medewerkers de complexe bedrading van vliegtuigen efficiënter kunnen aanbrengen. Caudell muntte de term ”augmented reality”.

1996: Dieter Schmalstieg maakt het mogelijk om met meerdere gebruikers tegelijk naar dezelfde virtuele objecten in dezelfde ruimte te kijken.

1997: Steven Feiner test AR voor het eerst buiten de deur.

1999: Met ARToolKit, een programma om AR-software mee te maken, wordt augmented reality ook beschikbaar buiten het laboratorium.

2008: Smartphonescamera’s kunnen de omgeving scannen, waardoor AR sterk verbetert. Onder anderen K’nex, Lego en andere ketens experimenteren met AR, maar de techniek slaat niet aan.

2013: Volkswagen presenteert Marta, een AR-systeem waarmee de autotechnicus via een tablet per auto-onderdeel ziet hoe hij onderhoud kan uitvoeren.

2014: Google brengt de Google Glass uit. Te vroeg, zo blijkt: Google slaagt er niet in de meerwaarde van de bril te kunnen uitleggen.

2016: De smartphone is ingeburgerd: het spel Pokémon Go, dat gebruik maakt van AR, wordt een rage. Microsoft lanceert zijn eerste mixed realitybril: de HoloLens.

2018: Magic Leap, een beginnend AR-bedrijf dat 2,1 miljard euro ophaalde, brengt de Magic Leap One-bril uit.

Juli 2019: Het bedrijf Innovega krijgt toestemming om AR-contactlenzen te testen.

Augustus 2019: Microsoft zet het broertje van de HoloLens, de HoloLens 2, in de schappen.

Voorjaar 2020: BBC Earth komt met een AR-natuurserie voor de MagicLeap One, genaamd ”BBC Earth – Micro Koninkrijken”. Het Chinese Real verkoopt een slimme bril die aan te sluiten is op (krachtige) smartphones voor zo’n 460 euro.

2020: Komt er van Apple een AR-bril voor consumenten? Techjournalisten speculeren erop los, maar Apple-baas Tim Cook zegt te wachten tot zo’n bril een „geweldige ervaring” kan leveren.

2023: HoloLensmaker Alex Kipman zegt dat een AR-bril met volledig zicht nog zo’n vier jaar weg is. Nog even wachten tot 2023, dus.

2025: Facebook werkt aan een AR-bril onder codenaam ”Orion”. Het mediabedrijf wil de bril uiterlijk in 2025 in de winkels hebben.