Op een steenworp afstand van de Gazastrook herinneren Hebreeuwse inscripties op twee eenvoudige stenen platen aan talloze gedurfde acties van Israëlische paratroepers, in de aanloop naar de Sinaïcampagne van 1956. Black Arrow heet de plek, naar een actie onder leiding van Ariel Sharon tegen het Egyptische leger. In de verte weerkaatst het felle zonlicht op Gaza-stad, Jabalyia en Beit Hanun. Op de achtergrond klinkt het staccato vuur van automatische wapens.

In de schaduw van de bomen die het gedenkteken omringen, geeft dr. Kobi Michael een exposé aan een groep Europese journalisten over de situatie in de Gazastrook. Hij is als senior onderzoeker verbonden aan het Institute for National Security Studies in Tel Aviv. Hij wijst op het grote verschil tussen de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. „Hier wonen twee miljoen Palestijnen die bijna allemaal nakomelingen zijn van degenen die tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog van 1948 zijn gevlucht. Zij zien zich nog altijd als ontheemden en de Palestijnse leiders houden die status ook zorgvuldig in stand. Dat bepaalt de sfeer in het gebied.”

Bovendien zwaait de radicale Hamasbeweging sinds de ‘staatsgreep’ van 2007 de scepter in de Gazastrook, in tegenstelling tot de Westbank, waar de Palestijnse Autoriteit het voor het zeggen heeft. „Er zijn inmiddels acht pogingen tot verzoening geweest, maar daar lijkt nu geen enkel uitzicht op”, aldus Michael.

Dat wil overigens niet zeggen dat de aanhang van Hamas één gelijkgestemd blok vormt, benadrukt de Israëlische wetenschapper. „In de bredere context van het Midden-Oosten zien we een strijd tussen soennieten en sjiieten, met aan de ene kant Egypte en Saudi-Arabië en aan de andere zijde Iran. Die splitsing zie je ook binnen Hamas. Dat maakt het voor Israël extra gecompliceerd.”

Ondanks de interne verschillen binnen Hamas, is het volgens Michael vooral Teheran dat de lakens in de Gazastrook uitdeelt. „Hamas is een volledige marionet van Iran. De ayatollahs hebben drie fronten-op-afstand tegen Israël: Libanon, Syrië en Gaza. Ze passen in de strategie van een uitputtingsoorlog tegen de Joodse staat, maar kunnen ook op elk moment worden geactiveerd.”

Daarnaast is Hamas nog altijd volledig toegewijd aan het oorspronkelijke ideaal om de controle over heel Palestina te verkrijgen, benadrukt de Joodse onderzoeker. „Hamas heeft het geloof in het gewapend verzet tegen Israël nooit opgegeven. Daarom gaat de militaire opbouw nog altijd door. Maar de beweging streeft ook interne politieke doeleinden en ziet zich als volwaardig alternatief voor de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie.”

Huiverig

Israël heeft volgens Michael deels tegenstelde belangen als het om Hamas en de Gazastrook gaat. „In de allereerste plaats natuurlijk veiligheid voor de Israëlische burgers. Die wil de regering vooral door militaire afschrikking bereiken. Maar Israël heeft er tegelijkertijd ook baat bij dat Hamas het gebied effectief bestuurt om de rust en orde te bewaren.”

Daarom is Jeruzalem er ook huiverig voor om een grootschalige operatie in de Gazastrook uit te voeren, meent Michael. „Israël is in staat Hamas militair te vernietigen. Maar wat gebeurt er de dag daarna? We kunnen niet in Gaza blijven. Het probleem van Gaza kan niet worden opgelost. De huidige machthebbers hebben geen belang bij een oplossing. Behalve als de Palestijnen tot de conclusie komen dat Israël recht van bestaan heeft.”