Na het vertrek van de buitenlandse synodeleden is het in Dordrecht een stuk rustiger geworden. Er zijn geen openbare zittingen meer, zodat ook toeristen wegblijven uit de stad. Jammer voor de herbergiers en wijnkopers, voor wie de synode best langer had mogen duren.

De schokkende gebeurtenissen in Den Haag zijn het gesprek van de dag. Na de onthoofding van Van Oldenbarnevelt zijn ook over andere staatsgevangenen vonnissen uitgesproken. Een van hen is Hugo de Groot, de gedoodverfde opvolger van de landsadvocaat. Hij is voorgoed uit het land verbannen.

De remonstrantse predikanten die nog in Dordrecht zijn achtergebleven, wachten hun lot af in huize Mariënborch in de Wijnstraat. Je ziet ze bijna niet op straat. Af en toe worden er brieven bezorgd of meegenomen voor verzending. Hun rol in het openbare leven is uitgespeeld.

De synode is sinds vorige week maandag bezig met de herziening van de gereformeerde kerkorde. In Nederland is elke provincie soeverein in het bestuur en dat geldt ook voor religieuze zaken. Dat was het punt waarop Holland al die jaren zo hamerde. Ze wenste geen inmenging van andere provincies in haar beleid over de kerk. Meerdere provinciale overheden vinden die zelfstandigheid prima, omdat ze op die manier controle kunnen houden over de benoeming van predikanten.

In 1586 is voor het laatst geprobeerd om op een nationale synode een kerkorde op te stellen die voor heel Nederland geldig zou zijn. Dat resulteerde in de Haagse Kerkorde, die echter lang niet in alle provincies functioneert. Nu de Nationale Synode weer bijeen is, met de vertegenwoordigers van de Staten-Generaal bij de hand, is er een nieuwe kans om een gemeenschappelijke kerkorde op te stellen. Je moet het ijzer smeden als het heet is.

Voorzitter Bogerman liet er geen gras over groeien. Zijn scriba’s lazen eerst de hele Haagse Kerkorde voor, 79 artikelen lang. Daarna werden allerlei onderdelen besproken en alternatieve bepalingen gemaakt. De heren politici waarschuwden wel meteen dat de Staten de kerkelijke touwtjes niet uit handen zouden geven. De afgevaardigden lieten zich hierdoor niet van de wijs brengen. Ze vinden zelfs dat er formulieren moeten komen die alle predikanten en hoogleraren moeten ondertekenen om trouw te beloven aan de belijdenisgeschriften.

De nieuwe kerkorde is nog niet klaar, want ter afwisseling hield de synode zich afgelopen dagen ook bezig met de Nederlandse vertaling van de Vijf Artikelen tegen de Remonstranten uit het Latijn. Het is mooi dat er nu Dordtse Leerregels zijn, maar de mensen moeten ze wel kunnen lezen. Wat zou het geweldig zijn, als we dan ook nog een Dordtse Kerkorde kregen waar alle gezagsdragers in ons vaderland zich aan zullen houden.

Langzamerhand wordt de synode zo saai dat ik overweeg om mijn journaal af te ronden. Ik wacht nog een week, want het zou zomaar kunnen dat de synodeleden het zelf ook spoedig welletjes vinden. In de kerkorde staat dat er om de drie jaar een nationale synode gehouden dient te worden, dus wellicht kunnen ze allerlei minder urgente zaken doorschuiven naar 1622.

Burgh Liebaert, een denkbeeldige inwoner van Dordrecht in de jaren 1618-1619, houdt een „synodael journael” bij waarin hij beschrijft wat hem opvalt rond de Nationale Synode (die op 13 november 1618 begon). Woensdag 29 mei deel 18.