De Parklaan is een deftige straat in het zuidelijke deel van de stad en de Zweedse Kerk is een voornaam herenhuis in die straat. Aan de voorkant staan twee vlaggenmasten. In de ene hangt een Nederlandse wimpel en in de andere een Zweedse. Aan de achterkant wappert de vlag van Zweden. We zijn hier goed.

Dat blijkt ook tijdens een rondleiding door de kerkzaal op de tweede verdieping door Anders Rengefors, voorzitter van de kerkenraad. Hij draagt een speldje met het symbool van de Zweedse Kerk: een rood kruis in een geel vlak met in het midden een kroon.

Op de meest centrale plaats voorin de kerk, op het podium voor het kruis, staat het altaar. Dat wordt drie keer per maand gebruikt wordt bij de avondmaalsviering. De kansel bevindt zich links aan de zijkant. Daarachter staat een Christusbeeld in een houder. Dat wordt bij officiële plechtigheden meegedragen.

De Zweedse Kerk in de Maasstad maakt deel uit van de nationale Evangelisch-Lutherse Kerk. Vroeger heette ze de Zeemanskerk, maar zeelui komen er al een jaar of tien niet meer. Voorin de kerkzaal hangt nog wel een schip met drie hoge masten. Opvallend genoeg heeft het schip een Deense vlag. Rengefors haast zich om te zeggen dat de kerk vroeger in gebruik was als Zweedse én als Deense zeemanskerk. Nu hebben de vier Scandinavische landen ieder een eigen kerk in Nederland. „Soms houden we gezamenlijke diensten.”

De eerste zeemanskerk in Nederland begon in 1909 als onderdeel van de zeemanskerk in Antwerpen. De gemeente werd in 1913 zelfstandig en kreeg een eigen predikant uit Zweden. Het huidige gebouw bestaat sinds 1947.

Bad, bed, brood

De Zeemanskerk was bedoeld om Zweedse zeelui op te vangen. Niet alleen op zondag, maar ook doordeweeks. Dat opvangen gebeurde soms letterlijk. Rengefors: „De kerkenraad had liever dat de zeelui naar de kerk gingen dan naar de kroeg of de prostituees. Daarom haalden ze hen op, ook als ze gedronken hadden. In het pand waren acht mensen werkzaam, onder wie de Zweedse predikant, om bed, bad en brood te verstrekken. De zeelui konden gratis bellen. Er waren kamers om te slapen, maar ook een zwembad en een sauna.”

Dat zwembad en die sauna zijn er nog, zo blijkt tijdens een rondleiding door „misschien wel de grootste tuin van Centraal-Rotterdam.” Maar de bedden zijn verdwenen. Er zijn nog wel Zweedse zeelui die naar de kerk gaan. Dat doen ze echter niet in Rotterdam. De schepen meren af in de havens van de Botlek of Europoort, ver bij het centrum vandaan. „Zeelui hebben tegenwoordig weinig tijd over. Andersom is het moeilijk om hen te bezoeken vanwege de benodigde vergunningen in het havengebied.”

Rengefors vertelt dat de kerkenraad een jaar of tien geleden een omslag gemaakt heeft door zich te richten op de ongeveer zesduizend Zweden in Nederland. Daarom wordt de kerk nu Zweedse Kerk genoemd. „Een deel van de Zweden komt hier naar de kerk. Het is de enige kerk in Nederland waar een Zweedse predikant werkzaam is en waar in het Zweeds gepreekt wordt.”

De boodschap

Het aantal kerkgangers daalt. Dat baart Rengefors, die het Nederlands goed beheerst, wel zorgen. „We zoeken naar wegen om als Zweedse kerk te kunnen blijven bestaan, al zou dat op een andere locatie of in een andere plaats zijn. We willen er zijn met de boodschap van het Evangelie voor Nederlandse Zweden.”

Toekomst Zweedse Kerk

De toekomst van de Zweedse Kerk in Rotterdam is onzeker. Binnenkort komt het kerkgebouw aan de Parklaan te koop. Dat heeft de kerkleiding in Zweden beslist. Kerkenraadsvoorzitter Rengefors hoopt dat de gemeente de kerkzaal kan blijven huren van de nieuwe eigenaar. „Is dat niet het geval, dan zoeken we naar andere mogelijkheden. We willen sowieso diensten in andere steden gaan houden. Daarover zijn we in overleg met de lutherse gemeente in Amsterdam en de Oud-Katholieke Kerk van Nederland. De opbrengst van de verkoop van de Rotterdamse Zeemanskerk gaat naar de Evangelisch-Lutherse Kerk in Zweden. Daar staat tegenover dat dat kerkgenootschap alle kosten in Nederland betaalt.