De Tabernakelkerk in Apeldoorn viert een feestje. De Nederlands Gereformeerden hebben hun kerkgebouw ingrijpend onder handen genomen. Bij de ingebruikname is een feestelijke opening op z’n plaats. Inclusief verkoopkramen op het plein.

Digitaal betalen is wel zo handig, bedenkt de organisatiecommissie. Penningmeester Mas Koster vraagt bij SumUp een apparaatje aan voor mobiel pinnen via een app op een smartphone. Een test verloopt naar tevredenheid. „Ik heb 1 euro overgemaakt aan de kerk. Met succes.”

Twee dagen voor het openingsfeestje trekt SumUp aan de bel. Het mobiele pinapparaat is tégen de eigen regels van het bedrijf verstrekt. Want de Tabernakelkerk is een religieuze organisatie en SumUp weigert dergelijke instellingen als klant.

„Na grondige inspectie van uw account, moeten we u helaas informeren dat we u geen toegang kunnen geven tot SumUp”, meldt het bedrijf per mail. „De reden hiervoor is dat we enkel bepaalde bedrijfssoorten kunnen goedkeuren voor deze betaalmethode en helaas valt uw bedrijf buiten de toegestane bedrijfssoorten: religieuze diensten.”

De Tabernakelkerk zit met de handen in het haar. SumUp zegt nog wel sorry dat het zo vreemd gelopen is. „Onze excuses.” Een uitzondering kan het Britse bedrijf, met een vestiging in Nederland, „helaas” niet maken. „Ik begrijp dat dit heel vervelend is zo net voor het evenement”, stelt de medewerker met een zekere meelevendheid.

„Het moet niet gekker worden in Nederland”, reageert penningmeester Koster. „Het voelt alsof de kerk niet mee mag doen in de maatschappij.” Hij vermoedt dat de weigering te maken heeft met moskeeën die terreurorganisaties steunen. „Dat steekt. Kerken en moskeeën worden over één kam geschoren.”

Wonderlijk

SumUp –3000 gebruikers per dag– houdt er een wonderlijk beleid op na. Kerken in Nederland zijn niet welkom, terwijl 16.000 kerken van de Church of England nauw samenwerken met het bedrijf, aldus de site van het bedrijf. Christelijke artiesten en schrijvers in Nederland zijn niet welkom, maar het christelijke koor Hallelujah in Urk maakt dankbaar gebruik van SumUp. „Werkt prima”, jubelt een Hallelujahwoordvoerder.

Het bedrijf voor mobiele betaalapparaten bevestigt in een reactie inderdaad geen zaken te doen met religieuze organisaties, waaronder kerken. Waarom niet? „Een goede vraag”, reageert een SumUp-medewerker. De weigering heeft te maken met afspraken tussen SumUp en creditcardbedrijven Visa, MasterCard en Maestro.

Riekt dat niet naar een boycot? „Ik begrijp wat u bedoelt”, zegt de medewerker. „Maar het is geen boycot.” Waarom de kerk in Apeldoorn is geweigerd, kan ze echter niet zeggen. „Aanvragen worden per casus beoordeeld.” Ze verwijst naar het hoofdkantoor in Engeland.

Een reeks kritische vragen beantwoordt SumUp niet of nauwelijks. De reactie laat op zich wachten, want antwoorden moeten eerst goedgekeurd door de juridische afdeling. Het bedrijf weigert kerken en religieuze groepen niet om hun specifieke overtuiging, laat woordvoerder Arsenia Nikolaeva nog wel via de mail weten. Waarom dan wél? „We kunnen niet elk bedrijfsmodel ondersteunen.”

Te gek

„Een slechte ontwikkeling”, reageert Lia van Broekhoven van Human Security Collective (HSC) uit Den Haag op de weigering van de kerk door SumUp. „Wij zijn hier faliekant op tegen. Dit is discriminatie.” Stichting HSC zet zich onder andere in voor (non-profit)organisaties die door financiële instellingen worden buitengesloten.

SumUp kan er redelijk eenvoudig voor kiezen onderzoek te doen naar de (financiële) betrouwbaarheid van organisaties, stelt Van Broekhoven. „Het is een verkeerde ontwikkeling als financiële instellingen dit weigeren omdat ze zo’n cliëntonderzoek te duur vinden. Dat moeten we niet willen. Banken moeten hulporganisaties gewoon aannemen als klant.”

Discriminatie

SumUp handelt vermoedelijk in strijd met Nederlandse en Europese regelgeving, verklaart mr. Teunis van Kooten uit Utrecht, gespecialiseerd in privaat- en kerkrecht. „Een vorm van discriminatie.” De Algemene wet gelijke behandeling en het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) verbieden het maken van onderscheid op basis van bijvoorbeeld religie.

Het Britse bedrijf moet de uitsluiting van religieuze organisaties en kerken op z’n minst grondig onderbouwen. „Maar dan nog is het de vraag of een weigering door de beugel kan”, zegt de advocaat. Een rechtszaak tegen SumUp heeft volgens de jurist een „goede” kans van slagen.

SumUp stelt meerdere bedrijven en diensten niet te accepteren, zoals waarzeggers, escortdiensten en non-profitorganisaties en religieuze organisaties. Van Kooten laakt deze opsomming. „Als religieuze organisaties onder één noemer worden gebracht met escortdiensten en waarzeggers, dan houdt dat een negatief waardeoordeel in.”

Uitsluiting

Uitsluiting van religieuze organisaties speelt breder. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Hulporganisaties, actief in islamitische landen of conflictgebieden, zitten bij financiële instellingen bij voorbaat in het verdachtenbankje. Uit angst voor overtreding van wet- en regelgeving bij de financiering van terreurgroepen worden religieuze organisaties regelmatig geweigerd.

De angst is niet helemaal uit de lucht gegrepen. Begin september heeft ING een schikking met het OM getroffen voor een recordbedrag van 775 miljoen euro, omdat de bank tussen 2010 en 2016 te weinig heeft gedaan tegen witwaspraktijken.

Financiële instellingen kunnen hulporganisaties met een verhoogd risico echter eenvoudig screenen, benadrukt penningmeester Koster van de Tabernakelkerk, die de hulpverleningssector van binnenuit kent. Banken kiezen volgens Koster en Van Kooten regelmatig voor de weg van de minste weerstand. Koster, kort en krachtig: „Onacceptabel.”