Open Doors publiceert jaarlijks een lijst met vijftig landen waar het heel moeilijk is om christen te zijn. Op de lijst van 2018 staat Oezbekistan relatief hoog met een zestiende plaats.

Ook de Amerikaanse overheid heeft Oezbekistan dit jaar opnieuw betiteld als een ”land van bijzondere zorg” (”country of particular concern”). Dat is bepaald geen compliment: het gaat om een lijst van landen die in meer of mindere mate vrijheden schenden.

Toch waren vier vertegenwoordigers van de Oezbeekse regering woensdag te gast in Washington. Ze woonden een bijeenkomst van de Amerikaanse overheid bij ter bevordering van de godsdienstvrijheid. De ontmoeting laat zien dat Oezbekistan de vrijheid van godsdienst in het land serieuzer wil nemen.

Oude geschiedenis

„Ons land heeft een eeuwenoude geschiedenis van respect en tolerantie tegenover godsdienstige groepen”, zei de Oezbeekse minister van Buitenlandse Zaken, Abdulaziz Kamilov. „Onze regering behandelt godsdienstige waarden met diepgaand respect. We hebben 140 nationaliteiten en 16 godsdiensten in ons land, en meer dan 2000 verschillende godsdienstige organisaties. Deze maken allemaal deel uit van de historische en culturele erfenis.”

Volgens Kamilov vormt het aanwijzen van Oezbekistan als ”land van bijzondere zorg” een dieptepunt in de Amerikaans-Oezbeekse betrekkingen. Hij gelooft dat de modernisering die in Oezbekistan gaande is beide landen dichter bij elkaar zal brengen.

Sinds premier Sjavkat Mirzijojev in 2016 in de voormalige Sovjetrepubliek aantrad, zijn er zaken aan het veranderen. Journalisten kunnen hun mening vrijer naar buiten brengen en mensenrechtenorganisaties mogen het land weer bezoeken. Er wordt voorzichtig gesproken van een Oezbeekse lente.

„Ons land is klaar voor een brede internationale samenwerking op het gebied van godsdienstvrijheid”, verzekert Kamilov. Volgens de Oezbeekse senator Sodiq Safoyev gaat achter de beleidsverandering van de regering de overtuiging schuil dat de moderne tijd vraagt om een economische en politieke transformatie. En dat religieuze vrijheid in het land een belangrijke voorwaarde is om die transformatie mogelijk te maken.

Kans

Er is nog veel werk te doen voordat Oezbekistan afgevoerd kan worden van de ‘zwarte’ lijsten. Het onaangekondigd binnenvallen van godsdienstige bijeenkomsten zal bijvoorbeeld moeten stoppen. En een aantal mensen zit nog steeds gevangen op beschuldiging van „religieus extremisme.” Toch vormt de ontmoeting een „ongelooflijk hoopvol en effectief moment”, meent organisator Chris Seiple, deskundige op het gebied van godsdienstvrijheid. Hij promoveerde op de Oezbeeks-Amerikaanse betrekkingen. „Oezbekistan gaat in tegen alle autoritaire trends wereldwijd en zegt: „Wij kiezen voor een ander model.” Het is een kans om de rest van de wereld te laten zien dat dit model werkt.”