De chef-verslaggeving overlegt met een eindredacteur. Collega’s lopen af en aan om de krant van die dag –vers van de pers– uit de kast te pakken. Twee redacteuren staan, gebogen over een tafel met drukproeven, te overleggen. „Nee, de letter van deze kop mag best wat groter, dan valt de tekst meer op. En daar moet nog een afbeelding.”

Het is maandagochtend halfelf. Op de redactie van de krant Trouw in Amsterdam is het nog rustig. Trouw is een ochtendkrant, wat betekent dat de kernploeg journalisten die de krant maakt pas in de loop van de dag binnen komt druppelen. Hoofdredacteur Cees van der Laan (56) wijst naar een groep lege bureaus die centraal in de grote redactieruimte om een aantal televisieschermen aan de muur staan. Op een groot scherm is het NOS-journaal net bezig, Teletekst loopt rustig door en daaromheen flitsen beelden van zenders zoals de BBC en CNN. „Kijk, in dat rondje, onze newsroom, wordt de krant van de volgende dag gemaakt. Over een paar uur is iedereen daar aan het overleggen.”

Om de centrale ruimte heen is de rest van de redactie werkzaam. Over een paar minuten begint het weekoverleg. Iedere maandagochtend worden de kranten van zaterdag en maandag geëvalueerd. „We checken vooral of er genoeg eigen nieuwsverhalen van onze journalisten instaan en we evalueren de journalistieke kwaliteit”, zegt Van der Laan. „En de voorpagina moet er goed uitzien, je wilt dat de foto meteen de aandacht trekt.”

Het gaat er soms hard aan toe tijdens deze vergaderingen. Niemand is bang zijn mening te geven. Gelukkig valt de kritiek deze ochtend mee: na een halfuur komen de journalisten alweer uit de ruimte lopen. „Niemand had grote kritiekpunten, er stond veel eigen nieuws in de krant”, zegt Van der Laan tevreden.

Verzetskrant

Trouw viert in 2018 zijn 75-jarig bestaan. De redactie is druk bezig met voorbereidingen. Zo vindt op 17 februari een lezersfestival plaats en maken de journalisten een speciale bijlage die terugblikt op 75 jaar bijzondere geschiedenis. Een aantal artikelen hangt al aan de muur. Op een paginagrote kleurenfoto lacht een vrouw van ruim negentig breed naar de camera. „Zij bracht vroeger als koerier Trouw rond, toen het nog een verzetskrant was”, zegt een redacteur die bezig is met de drukproeven.

Een illegaal verzetskrantje is Trouw allang niet meer. Het dagblad heeft in 75 jaar tijd een ontwikkeling doorgemaakt van christelijke krant naar een dagblad dat voor mensen met verschillende geloven en opvattingen interessant moet zijn. „Ik zeg weleens: Trouw is met de mensen uit de kerk gegroeid, maar dat betekent niet dat ze geen belangstelling meer hebben voor geloofszaken”, aldus hoofdredacteur Van der Laan. „Vroeger schreven we veel over kerken, nu kijken we meer naar wat de mensen zelf bezighoudt. Dat betekent niet dat mensen minder gelovig zijn, maar ze hebben wel in toenemende mate vragen over het geloof. We proberen hen daarin te helpen door naar antwoorden op die vragen te zoeken.”

Journalistiek oog

Maar is de krant daarmee niet zijn van oorsprong christelijke doelgroep ontrouw geworden? „Nee hoor, een kleine meerderheid van onze lezers noemt zichzelf christelijk en die groep nemen we heel serieus. Maar we vinden het belangrijk om veel mensen aan te spreken en met een journalistiek oog naar religieuze ontwikkelingen te kijken.” De hoofdredacteur pakt de krant van die dag erbij en wijst naar een artikel op de pagina Religie & Filosofie. Er staat een grote kop boven: ”Wat zegt de Bijbel over voltooid leven?” Eronder geven drie mensen –met verschillende geloofsachtergronden– hun visie op het onderwerp. „Dit is een typisch Trouwartikel. We presenteren niet één visie of religie als de waarheid, maar we geven ruimte aan meerdere visies. Het is vervolgens aan de lezers om ermee te doen wat ze willen.”

Zondagssport

Dat is een andere benadering dan vroeger. Het dagblad Trouw ontstond in 1943 als illegaal verzetskrantje. De eerste twee decennia was Trouw duidelijk een krant voor het gereformeerde volksdeel. Maar in de jaren zestig begon de identiteit van de krant langzaam te veranderen. Toen er in 1965 verslaggeving van zondagssport werd ingevoerd, haakten veel lezers af. De onvrede over de verwaterde koers van Trouw was overigens een belangrijke aanleiding om tot een andere christelijke krant te komen: het RD.

„Trouw liep voorop in wat toen als progressief gold”, zegt politicoloog Peter Bootsma (48), die in zijn boek ”Trouw – 75 jaar tegen de stroom in” terugblikt op de bewogen geschiedenis van het dagblad. „Vooral de buitenlandredactie nam een modern standpunt in als het ging over de berichtgeving over bijvoorbeeld de Vietnamoorlog of de apartheid.”

Het ging niet goed met het aantal lezers. Trouw fuseerde daarom in 1971 met vier christelijke zogenoemde kwartetbladen. Bootsma: „Het bestuur van de Christelijke Pers, die zowel Trouw als de kwartetbladen onder zich had, vond de fusie nodig omdat de kranten in de jaren zestig in oplage achteruitgingen. De hoop was om in ieder geval zo één christelijke krant overeind te houden.”

Ruzietjes

Peter Bootsma is zo’n drie jaar bezig geweest met zijn biografie van de krant. Bootsma –zelf Trouwlezer – bespreekt in zijn boek de ontwikkeling van de krant aan de hand van inhoudelijke thema’s zoals de relatie met het CDA. „Van de lezers is de relatieve meerderheid altijd CDA-stemmer geweest, sinds de partij ontstond. Dat kon van de redactie niet gezegd worden, die was een stuk progressiever. Dat knetterde af en toe.” De ruzietjes tussen lezers en krant werden dan uitgevochten in het bestuur van de Christelijke Pers. „Hoofdredacteuren kregen soms hoofdpijn van die stichting. Bij de rondvraag werden er krantenartikelen uit de binnenzakken gehaald. Dan moesten ze verklaren waarom er over onderwerp x of y zo bericht was, of waarom de krant niet naar een congres van christelijke werkgevers was gekomen.”

De redactie van de krant was het liefst zo autonoom mogelijk. „Het is lang zo geweest dat de redacteuren het eigenlijk wel best vonden als de hoofdredactie zich zo weinig mogelijk met de krant bemoeide. Maar die werkwijze is niet de beste manier om een kwalitatief goede krant te maken. Daarom is het maar goed dat de krant sinds 1998 wordt geleid door mensen die een journalistieke achtergrond hebben.”

Belastingontduiking

De huidige hoofdredacteur Cees van der Laan is een voorbeeld van iemand die zijn sporen heeft verdiend in de journalistiek. Zijn achtergrond past bij de ontwikkeling van Trouw: Van der Laan groeide op in een vrijgemaakt gereformeerd milieu, maar hij is nu niet meer gereformeerd. Hij is lid van de Protestantse Kerk. „We lazen vroeger thuis het ND en werden gewaarschuwd voor het vrijzinnige Trouw. Dan is het best bijzonder dat je daar later hoofdredacteur van bent.”

Van der Laan was onder andere verslaggever bij de Geassocieerde Persdiensten (GPD), waarvoor hij regelmatig reizen maakte naar oorlogsgebieden. Hij kwam vervolgens terecht op de politieke redactie van Trouw. Na negen jaar werd hij chef-politiek en later chef-verslaggeving en nu is hij vier jaar hoofdredacteur van de krant. „Dat was aanvankelijk niet mijn ambitie. Je wordt journalist om stukken te schrijven en dingen aan de orde te stellen, niet om chef te worden. Maar een collega vroeg of het hoofdredacteurschap niet iets voor mij was. Toen de functie vrijkwam, heb ik erop gesolliciteerd. Ervoor zorgen dat we met elkaar in deze journalistiek moeilijk tijden een krant maken die relevant is voor de lezer, daarin zit voor mij de uitdaging.”

Hoewel de krant geen christelijke missie heeft, houdt hij zich nog aan christelijke waarden zoals solidariteit, gerechtigheid en rentmeesterschap. Van der Laan: „Die oude waarden zijn door de jaren heen gemoderniseerd naar onze huidige thema’s.” Zo besteedt Trouw veel aandacht aan duurzaamheid, zorg, religie en onderwijs en kijken de journalisten vaak naar de morele kant van nieuwsverhalen. „De morele vraag of je belasting mag ontwijken, ook al is dat niet illegaal, is typisch Trouw.”

Kritisch

De focus ligt altijd op de verdieping, op het verhaal achter het nieuws. Daar vraagt de tijdgeest ook om, vindt Van der Laan. „Mensen vragen zich nu voortdurend af: wat moet ik hiervan vinden? Kinderen worden kritischer opgevoed, ook op gereformeerde scholen. Je wordt geacht na te denken over alles wat je tegenkomt. Dat betekent ook dat de lezers van nu een meer kritische houding hebben: ze sturen meteen een e-mail als ze denken dat een verhaal niet klopt of als ze het niet eens zijn met een verandering in de krant.”

Verandering is volgens de hoofdredacteur echter noodzakelijk om je als krant staande te houden. „De Trouw van nu is een totaal andere krant dan die van tien jaar geleden. Lezers hebben daar soms moeite mee, maar het feit dat je vernieuwt, betekent ook dat je je lezer nieuwe ideeën aanreikt. Als we met een bepaalde columnist stoppen, krijgen we daar soms teleurgestelde reacties op. Maar als we alleen maar naar die reacties luisteren, kunnen we nooit vernieuwen.”

Tijd stilzetten

Het jubileum van de krant is een mooie gelegenheid om eens stil te staan bij het verleden én de toekomst. Bestaat de krant over 25 jaar nog? „Ik durf er mijn hand voor in het vuur te steken dat we dan nog bestaan, of dat nu op papier is of online, dat maakt voor mij niet zo veel uit. Een krant is voor lezers een venster op een onrustige wereld, een rustpunt van duiding en uitleg. Wanneer je als krant goed weet wie je bent, dan kun je aan de verwachtingen voldoen. Zolang je maar goed de tijdgeest aanvoelt en bereid bent om te vernieuwen.”

Ook politicoloog en historicus Peter Bootsma ziet toekomst voor de krant. „Ik denk dat Trouw de 100 zeker haalt, al weet ik niet of dat nog een krant op papier zal zijn. Om met oud-hoofdredacteur Frits van Exter te spreken: Ik denk dat de behoefte altijd blijft bestaan om eens in de 24 uur stil te staan en tijd voor reflectie te hebben.”

Jubileum

Op zaterdag 17 februari viert Trouw zijn 75-jarig bestaan tijdens een lezersfestival in de Amsterdamse drukkerij van De Persgroep, het mediabedrijf achter de krant. Tijdens deze bijeenkomst wordt het eerste exemplaar van de biografie ”Trouw – 75 jaar tegen de stroom in” van Peter Bootsma aangeboden aan prinses Margriet.