Zerk nummer 21, die van zijn plaats gehaald is, ligt op de stenen vloer te wachten op een nieuwe plek. De letters van de zerk zijn zo afgesleten dat ze niet meer te lezen zijn. „Deze lag eerst in een looppad en krijgt nu een plaats aan de zijkant”, zegt Wim Rohaan van de Stichting Oude Gelderse Kerken. De Walburgiskerk ondergaat een metamorfose.

Iets verderop, bij de westelijke hoofdingang, staan nog wat banken te wachten op vervoer. De vurenhouten kerkmeubels in eikenkleur dateren uit de negentiende eeuw. „Alle te koop gezette banken zijn verkocht”, zegt een glunderende Arjen Woudenberg van de exploitatiestichting van de kerk. „Voor 1 februari moeten ze opgehaald zijn. Een drietal banken krijgt, als herinnering, een plaats bij het Bader-Timpe-orgel.”

Het is verrassend snel gegaan. „Eind december kwamen de banken in de verkoop. Ze vlogen de kerk uit. Anderhalve dag later waren ze verkocht, à 195 euro per bank, bijna allemaal aan mensen die iets hebben met deze kerk. Zij zetten de bank in hun huis of in de tuin. We hebben afgesproken dat ze over een tijdje allemaal een e-mail sturen met een foto van hun bank. Maar eens kijken wat we daarmee doen.”

In de jaren 60 en 70 kerkten hier op zondag ongeveer duizend mensen, merkt Woudenberg op. „Na een restauratie in de jaren 90 is het aantal zitplaatsen met meer dan de helft verminderd. Het bleken er nog meer dan genoeg te zijn. Nu bezoeken nog zo’n 180 mensen de zondagse erediensten. Het is tijd voor een nieuwe aanpassing.”

Rohaan vertelt dat de Stichting Oude Gelderse Kerken de Walburgiskerk anderhalf jaar geleden, in juli 2016, overgenomen heeft. „Wij willen de kerkelijke functie behouden en tegelijkertijd meer verbinding maken met de samenleving”, legt hij uit. „De protestantse gemeente Zutphen blijft gebruikmaken van het kerkgebouw. Op dit moment gebruikt de gemeente de kerk alleen in de zomer. Maar we willen het kerkgebouw ook geschikt maken voor diensten in de winter. Verder zoeken we aansluiting bij de hele Zutphense bevolking en bij de toeristen. Dat vergt wel de nodige aanpassingen.”

De eerste fase daarvan bestaat uit een verplaatsing van de zerken, plaatsing van stoelen en de inrichting van een nieuwe entree. De stoelen bieden de mogelijkheid van een flexibele opstelling. De hoofdentree komt aan de westkant, tegenover het stadhuis en het museum. „De Walburgis moet weer de kerk van alle Zutphenaren worden, net zoals het vroeger was”, zegt Woudenberg. „De eerste tentoonstelling, ”Blik in de kerk”, staat al gepland.”

Daarnaast hoopt Woudenberg dat nog meer toeristen de Walburgis zullen ontdekken. „Het gebouw hoort bij de toptien van Nederlandse kerken. Tot nu toe was het alleen in de zomer open. Vanaf komend voorjaar willen het hele jaar door geopend zijn.”

De eerste fase moet in april afgerond zijn. Tijdens de volgende fase moet onder meer een keuken gerealiseerd worden. Daarvoor is het geld nog niet binnen. Rohaan: „We zijn druk bezig om sponsors aan te trekken. De eerste fase, die 1,1 miljoen euro kost, is geheel gefinancierd. Het geld is bijeengebracht door de provincie Gelderland, de gemeente Zutphen, de protestantse gemeente, Stichting Oude Gelderse Kerken en nog een aantal private financiers.”

Kerk sinds 1591 in gebruik bij protestanten

De Walburgiskerk is het kroonjuweel van de Stichting Oude Gelderse Kerken. De 78 meter hoge toren is al van ver te zien. De kerk is 78 meter lang, 65 meter breed en onder de gewelven 18 meter hoog. De dertiende-eeuwse gotische kerk telt nog een aantal elementen van haar romaanse voorganger. In de veertiende eeuw werden kooromgang en Raadskapel gebouwd. In de daaropvolgende eeuw kwamen de zijschepen en de dwarskapellen tot stand. Aan de noordzijde werd het Mariaportaal aangebouwd. In de zestiende eeuw werd de Librije toegevoegd.

De kerk is sinds 1591 in gebruik voor de protestantse eredienst. Eind negentiende eeuw werd het gebouw ingrijpend gerestaureerd door de bekende architect P. J. H. Cuypers. De vorige restauratie dateert van 1998.