Het zogeheten ontwerpactualisatieplan is dinsdag door Gedeputeerde Staten vastgesteld en ligt tot eind oktober ter inzage. De regelgeving volgt op een voorbereidingsbesluit dat op 30 augustus van kracht werd. Daarin ging de deur al tijdelijk op slot voor uitbreiding van de melkgeitenhouderij. Tijdelijk wordt nu definitief, althans totdat nieuwe inzichten voor GS aanleiding kunnen zijn om de sector weer ruimte te geven voor „een gezonde duurzame ontwikkeling.”

Reden voor de Gelderse maatregel is dat eerder dit jaar uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is gebleken dat omwonenden van geitenhouderijen een vergrote kans hebben op longontsteking. Vervolgonderzoek moet nog duidelijk maken wat daarvan de precieze oorzaak is. Dit wordt in opdracht van het Rijk uitgevoerd door het RIVM en IRAS, een instituut dat verbonden is aan de Universiteit Utrecht.

Proportioneel

Van Westreenen noemt het logisch dat de overheid reageert als de volksgezondheid in het geding is. „Maar het optreden van de overheid dient wel proportioneel te zijn”, zegt hij.

In Gelderland is dat volgens hem niet het geval. Daar is sprake van „ingrijpend ad-hocbeleid” na „één enkel” gezondheidsonderzoek. „Hier is iets mis met de rechtsbescherming van ondernemers.”

Volgens de adviseur, die diverse Gelderse geitenhouders bijstaat, had de provincie eerst met de sector moeten overleggen. „Dan zou gebleken zijn dat juist geitenbedrijven relatief weinig fijnstof en endotoxinen (giftige stoffen afkomstig van dode bacteriën, TR) uitstoten. Dat roept op z’n minst vragen op over het precieze oorzakelijke verband tussen de geitenhouderij en bepaalde gezondheidseffecten bij omwonenden.”

Dat de sector op slot zit, is volgens de adviseur erg ingrijpend voor geitenhouders. De maatregel zorgt bovendien niet voor schonere lucht. „Als bedrijven niet mogen uitbreiden is er geen ruimte om te investeren in nieuwe duurzame technieken.”

De uitkomst van eerder genoemd vervolgonderzoek kan volgens de provincie wel meer dan een jaar op zich laten wachten. Ten minste zolang blijft nieuwvestiging van geitenboerderijen, uitbeiding van bestaande geitenbedrijven en omschakeling van andere veehouderijen naar de geitenhouderij in Gelderland verboden. Gemeenten moeten dit provinciale beleid in hun bestemmingsplannen doorvoeren.

Als de uitkomst van het onderzoek daar aanleiding voor geeft, kan de omgevingsvisie in de toekomst opnieuw gewijzigd worden, en wel „zodanig dat een gezonde duurzame ontwikkeling van de geitenhouderij weer mogelijk wordt”, schrijven GS in een toelichting. GS verwijzen daarbij naar de pluimvee- en de varkenshouderij, waar aanpassing van stallen de risico’s voor de volksgezondheid verkleint.

Buiten behandeling

Intussen proberen sommige gemeenten volgens Van Westreenen om aanvragen die geitenhouders al voor 30 augustus hadden ingediend, buiten behandeling te laten. Hij vindt dat onacceptabel „Ze gebruiken oneigenlijke argumenten. De rechten van agrarische ondernemers dienen gerespecteerd te worden. En als in de belangenafweging een keus wordt gemaakt voor de volksgezondheid is een royale compensatie van de geleden schade op z’n plaats.”