Wat vinden de christelijke partijen? Bisschop reageert. Segers denkt mee: „Ik hoop dat het iets bijdraagt aan een goed gesprek.”

Azmani (VVD): Een land waar je jezelf mag zijn

Mensen in mijn omgeving vragen zich af of Nederland wel Nederland blijft. Terecht dat ze schrikken van een protest met Turkse vlaggen in Rotterdam, van bedreigingen en geweld omdat mensen anders over dingen denken. Dat is geen wij-gevoel, dat is een wij-zijgevoel.

Wij moeten blijven aangeven waar wij als samenleving voor staan, namelijk een land met een joods-christelijke traditie en met liberale verworvenheden. Een land waar je jezelf mag zijn, waar man en vrouw gelijkwaardig zijn, waar het niet uitmaakt of je homo of hetero bent. Of je gelovig bent of niet. Een land waar je vrij je mening mag uiten, waar persvrijheid is en vrijheid om je te verenigen, waar naastenliefde is.

Het wij-gevoel houdt in dat vrijheid wederkerig is. Een vrije samenleving kan alleen bestaan als mensen elkaars vrijheden respecteren. Die uitdragen en verdedigen. Mensen die dat niet willen, horen hier niet thuis. Als je loyaliteit kennelijk elders ligt, dan moet je ook durven zeggen: „Ik vertrek.” Nieuwkomers moeten actief bijdragen aan onze samenleving. Onze waarden omarmen en verinnerlijken.

Met een sterk ”wij” kunnen we extreme actoren aan die alleen op zoek zijn naar tegenstellingen in de samenleving om die te ontwrichten.

Marchouch (PvdA): Hoop op betere samenleving

Wat wij Nederlanders gemeenschappelijk hebben, is onze hoop op een betere samenleving. Die hangt af van vrijheid, gelijkheid en solidariteit.

Ik vraag niets minder dan een liefdevolle relatie te ontwikkelen met andere Nederlanders, gevoed door nieuwsgierigheid naar de ander, kennis van de geschiedenis en besef van onze waarden, al dan niet religieus geïnspireerd. Het is de kunst om het egoïsme van het eigen ik te overwinnen, over de angst voor de ander heen te stappen en de alledaagse, praktische wederzijdse verhouding te overtreffen.

Anders dan de Amerikaanse droom is de Hollandse droom van Spinoza, Kuyper, Den Uyl en Anne Frank –en in de toekomst wellicht aangevuld met Fatima’s en Ahmeds– de wens tot verbetering. Niet door ontdekt te worden of op andere wijzen in wonderen te geloven. Niet door ’s nachts in slaap te vallen als krantenjongen en ’s morgens wakker te worden als media­magnaat. Maar door naar school te gaan en hard te werken. Niet alleen om er zelf beter van te worden, maar om productief te zijn voor de samenleving. We komen een eind als we onze faciliteiten verbeteren voor wonen, werken en leven: politie, scholen en woningcorporaties.

Bisschop (SGP): Hand in eigen boezem

Het pleidooi voor een sterk ”wij” van VVD en PvdA komt sympathiek en verstandig over. Maar ik mis de hand in eigen boezem. Jarenlang hebben VVD en PvdA het doorgeschoten individualisme in de samenleving bevorderd, en dat doen ze nog steeds. Kijk maar naar hun weigering om iets te doen aan de volslagen oneerlijke behandeling van eenverdienersgezinnen. Jarenlang hebben ze weggekeken toen de zorgen over integratiebeleid, immigratie en Marokkaanse veelplegers in de samenleving steeds groter werden.

Anderzijds komt hun pleidooi ook wat naïef over. Alsof in een tijd van Facebook, Instagram en Twitter de overheid een wij-gevoel zou kunnen bewerkstelligen. Dat is niet het resultaat van zomaar even wat acties, maar van een veelheid aan maatregelen. Die beginnen bij beleid dat gezinnen ondersteunt, bij onderwijs dat ruimte krijgt in plaats van ingesnoerd te worden, bij het lef om de veroorzakers van problemen krachtig aan te pakken, bij de moed om te handhaven in plaats van te gedogen.

Het is een illusie dat een sterk wij-gevoel bereikt kan worden zonder grondige koerswijziging. Er is veel meer voor nodig, namelijk gehoorzaamheid aan God en Zijn geboden.

Segers (CU): Ons geestelijk huis is leeg geworden

Ons grootste probleem is niet die paar volle moskeeën, maar vooral al die lege kerken. Door de keus van een groot deel van onze samenleving om zich los te maken van God en Evangelie is het geestelijk huis van onze land een leeg huis geworden. We hebben geen gemeenschappelijk hoger ideaal meer dat ons boven het alledaagse optilt. Dat is een groot verlies.

Toch zullen we nieuwe pogingen moeten ondernemen om iets van een ”wij” overeind te houden. Zonder een ”wij” geen samenleving. Wat ons nog enigszins kan samenbinden, is onze gezamenlijke geschiedenis, die ons een aantal belangrijke waarden leert: godsdienst­vrijheid, onderwijsvrijheid, ruimte voor levensbeschouwelijk verschil, de waarde van politieke en persoonlijke vrijheid.

Aan ons nu de opdracht om de belangrijke lessen van de geschiedenis aan mijn dochters en hun generatie te leren en aan de nieuwkomers die zich bij onze samenleving hebben gevoegd. De in het verleden bevochten vrijheid moeten we koesteren, aanleren en verdedigen. Niet in de laatste plaats omdat het ook de vrijheid voor het Evangelie is, waarvan ik hoop en bid dat het opnieuw de harten van Nederlanders zal raken.

serie 
Samen leven

Dit is het eerste deel in een 
serie over het pleidooi voor 
een sterk ”wij” in Nederland. Morgen deel 2.