Welke orgelliefhebber groeide niet op met de lp’s en cd’s vanuit Bolsward? Feike Asma, Simon C. Jansen, Klaas Jan Mulder, Herman van Vliet: ze zorgden ervoor dat de klank van het Hinszorgel zich vanuit Friesland verspreidde over het hele land en daarbuiten. Ook vandaag de dag nemen talloze organisten graag op in Bolsward.

Kees Nottrot (1971), sinds 1996 hoofdorganist van de Martinikerk, kent deze nostalgie uit zijn jeugd. Ook hij groeide op met de lp’s van Klaas Jan Mulder uit Bolsward. Toen zijn ouders vanuit Hengelo moesten verhuizen naar Friesland en het gezin in Bolsward neerstreek, kwam dan ook een jongensdroom uit. Kees was toen 13.

Op dat moment was Ad Houtman hoofdorganist van de Martini­kerk. Houtman was echter druk met zijn baan als rector van een scholengemeenschap in Sneek en kon een assistent wel gebruiken. Nottrot, die in Hengelo orgelles had gekregen van Rudi van Straten en inmiddels bij Jos van der Kooy studeerde, werd al snel ingeschakeld door Houtman. „Ik zat in Sneek op het gymnasium. Het is wel gebeurd dat Houtman mij uit de klas plukte met de mede­deling dat er in de Martini­kerk een rouwdienst gespeeld moest worden. Dan ging ik in allerijl op m’n fiets naar Bolsward.”

Fysieke beperking

In 1988 kreeg Nottrot officieel de aanstelling tot tweede organist van de Martinikerk. Toen Houtman in 1996 plotseling overleed, werd Nottrot benoemd tot hoofdorganist. Intussen had hij zijn orgelstudie voortgezet aan de conservatoria van Leeuwarden (Jos van der Kooy), Groningen (Wim van Beek), Den Haag (Jos van der Kooy) en Rotterdam (Ben van Oosten). In Rotterdam behaalde hij in 1999 zijn diploma uitvoerend musicus.

De organist heeft te maken met een fysieke beperking. „Ik zit kortgezegd te ruim in mijn gewrichten, waardoor ik snel last krijg van mijn spieren. In de orgel­studie krijg je daar overigens totaal geen begeleiding in. Ik heb zelf uit moeten zoeken wat haalbaar is. Ik moet een goed studieschema maken: de ene dag in de kerk studeren, de volgende dag thuis op een elektronisch instrument, en dan een dag rust. Per studiedag kan ik maximaal tweeënhalf uur stevig studeren. Ik heb daar gelukkig een weg in gevonden.”

Nottrot timmert niet zo aan de weg. Hij heeft een grote lespraktijk. Opnamen van zijn spel zijn er echter nauwelijks. Concerten geeft hij sporadisch. Tijdens het gesprek is hij vol van het concert dat hij recent in de Notre Dame in Parijs gaf. Daar zit een verhaal achter. Toen hij als puber voor de serie in Bolsward een uitnodiging schreef naar de Parijse organist Olivier Latry, nodigde deze hem uit te komen kijken in de Notre Dame. Van kijken kwam spelen. En, naar later bleek, het spel van Kees was opgenomen en beluisterd door Latry. Die nodigde Kees vervolgens uit een concert te komen geven in de Notre Dame. Zodoende gaf de Bolswarder op zijn 18e z’n eerste officiële orgelconcert, in Parijs. Het stuk dat hij de eerste keer bij zich had, de Zesde Symfonie van Vierne, stond deze keer weer op het programma.

Mooie mix

Franse muziek heeft zijn hart, zegt Nottrot. „Iedereen begint met de Toccata van Widor. Ik ook. Maar toen ik op m’n 16e via de opnamen van Ben van Oosten in aanraking kwam met de symfonieën van Vierne, ging er een wereld voor me open. Die muziek is zo rijk aan harmonieën. Ik ben zelf een gevoelsmens, daar sluit Vierne goed bij aan. Bach was trouwens ook een gevoelsmens. Voor mij begint de muziek bij Bach. Tenminste, als het erom gaat wat hier in Bolsward goed klinkt.”

Kan hij zijn liefde voor de Franse muziek kwijt op het Hinszorgel uit 1781 in Bolsward? „De vroege Widor kun je hier prima spelen, sommige stukken van Franck ook.”

Het 18e-eeuwse Hinszorgel werd in de 19e eeuw door Van Dam uitgebreid met een bovenwerk. Hoe typeert Nottrot zijn instrument? „Het is een mooie mix geworden, in de goede zin van het woord een compromisorgel. Het bovenwerk van Van Dam zorgt voor het romantische element. Het is daardoor veelzijdig en heeft een rijke, warme klank, heel anders dan bijvoorbeeld het vergelijkbare Hinszorgel in Midwolda. Het is een orgel waar Klaas Jan Mulder van kon genieten, maar waar net zo goed Ton Koopman graag op speelt.”

In de concertprogrammering wil Nottrot die breedte respecteren. „Ook populaire organisten zijn welkom. We moeten oppassen niet te elitair te zijn en alleen voor het hoogste niveau te gaan. Er zijn ook mensen die gewoon vermaakt willen worden. Wie ben ik om iemand te verbieden iets mooi te vinden? Bovendien: als een populaire organist 600 man trekt, kunnen we van dat geld weer iemand als Daniel Roth uit Parijs betalen.”

Veelomvattende restauratie

In 2003 is het orgel in Bolsward in eerste fase gerestaureerd. Door orgelbouwer Verschueren uit Limburg werden vooral de windladen en de mechaniek aangepakt. Nottrot is niet zo tevreden over hoe het toen ging: qua communicatie, maar ook omdat er nadien nogal wat problemen waren met het orgel.

Voor de tweede fase, die in september begint en waar een kostenplaatje van 5 ton aan hangt, is de firma Flentrop uitgekozen. Adviseur is opnieuw Aart Bergwerff. Nu is het pijpwerk aan de beurt, en daarnaast de wind­kanalen, de balgen en het meubel. „Een veelomvattende restauratie, omdat het nu om de klank gaat”, aldus Nottrot.

Terwijl er eerder weleens over gesproken is om terug te gaan naar de situatie van Hinsz, is daar nu absoluut geen sprake van. „De bedoeling is dat het instrument zoals het nu is geoptimaliseerd wordt”, aldus Nottrot. „Wat is terug naar Hinsz? Van het orgel in Midwolda wordt gezegd dat het nog in de toestand van 1772 verkeert, maar niemand kan controleren wat er in de tussentijd is gebeurd. Bovendien: het instrument zoals het hier nú hangt, boeit veel mensen. Waarom dan zoeken naar een klank waarvan we niet weten hoe die ooit geweest is?”

Als alles goed gaat, is de restauratie volgend jaar zomer klaar. Nottrot: „Ik heb er alle vertrouwen in dat we dan nog steeds hetzelfde instrument hebben, maar dan in optimale conditie. En met de charismatische klank waarmee Bolsward beroemd is geworden.”

Laatste concerten

Voordat het orgel in restauratie gaat, organiseert de Stichting Promotie Hinsz-orgel Martinikerk Bolsward deze zomer nog een concertserie. De eerste bespeling, op tweede paasdag door Martin Mans, is al geweest. Vanaf 16 juni is er iedere dinsdagavond een concert.

Organisten die spelen zijn: Martin Mans en Martin Zonnenberg (16 juni), Marco den Toom (23 juni), Ton Koopman en Tini Mathot (30 juni), Kees Nottrot en Jos van der Kooy (7 juli), de Française Marie-Andrée Morisset-Balier van de Saint-Ouen in Rouen en trompettist Michel Morisset (14 juli), Herman van Vliet (21 juli), Everhard Zwart (28 juli), de Engelsman James O’Donnell van Westminster Abbey in Londen (1 augustus), Hayo Boerema en Jan Hage (4 augustus), Martin Mans (11 augustus) en Minne Veldman (18 augustus).

Het laatste concert voor de restauratie, op 25 augustus, wordt verzorgd door vier organisten: Wybe Kooijmans, Kees Nottrot, Herman van Vliet en Everhard Zwart.

De concerten beginnen om 20.00 uur. De toegang bedraagt 8 euro.