Dat heeft de rechtbank in Den Haag woensdag besloten. De staat is aansprakelijk voor de schade die de familieleden hebben geleden.

De mannen werden op 13 juli 1995 door de Bosnische Serviërs weggevoerd van de compound van Dutchbat. De rechtbank stelt dat Dutchbat had moeten weten dat de mannen gevaar liepen. De meeste mannen zijn gedood.

Nederlandse militairen hadden tijdens de deportatie losse identiteitspapieren van anderen mannen gevonden, een signaal dat sprake was van moordpartijen. Omdat Dutchbat de volledige zeggenschap had over de omheinde compound hadden de Nederlandse VN’ers niet mogen meewerken aan de deportatie van de mannen.

De rechtbank vindt dat de Nederlandse Staat echter niet verantwoordelijk is voor de val van de enclave zelf. Het ontbreken van luchtsteun om de enclave te beschermen is niet toe te rekenen aan Nederland. Nederlandse militairen hebben volgens de rechtbank wel verzuimd om oorlogsmisdaden door te geven aan de VN. Maar volgens de rechters zouden de VN ook niet militair hebben ingegrepen als de meldingen wel waren gedaan.

Na de val van Srebrenica zijn meer dan 8000 moslimmannen gedood. Dutchbat is voor het lot van velen van hen niet verantwoordelijk. Veel moslimmannen waren niet naar de Dutchbat-compound in Potocari gevlucht, maar naar de bossen in de buurt van Srebrenica. Dutchbat was daarom niet verantwoordelijk voor wat er met hen gebeurde. Ook oordeelt de rechtbank dat Dutchbat mocht besluiten om niet alle 25.000 vluchtelingen toe te laten tot de compound, maar slechts 5000.

Nederland heeft zich verweerd door te zeggen dat de militairen niets anders konden doen dan meehelpen aan de evacuatie na de val van de enclave. De Nederlanders zouden een genocide niet hebben kunnen voorzien.

De Moeders van Srebrenica, nabestaanden van de slachtoffers, hadden de zaak tegen de Staat aangespannen, nadat de Hoge Raad had geoordeeld dat de VN absolute immuniteit genieten.

Reacties

Voorzitter enquêtecommissie Srebrenica Bert Bakker: „Dit is een heel bijzondere uitspraak, hij schept helderheid. Nederland heeft zich lang verscholen achter de schuld van Mladic en de aansprakelijkheid van de VN. Dat is niet juist; ook Nederland heeft fouten gemaakt en dat heeft de rechter heel precies geformuleerd. Het komt erop neer dat als je macht hebt over het lot van mensen, je je dat lot ook moet aantrekken. Dat heeft Nederland niet gedaan. Het is jammer dat het op een rechter aankwam om dat duidelijk te maken. Het zou goed zijn als de politiek zich nu niet achter rechters zou blijven verbergen en op een goed moment excuses maakt.”

Bond van Defensiepersoneel ACOM: „Het is een uitspraak die vooral het ministerie van Defensie aangaat. We zien wel dat ook telkens weer militairen en veteraren geconfronteerd worden met het onderwerp en de bijbehorende kommer en kwel. Dat heeft onze aandacht.”

D66-Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma: „De Nederlandse Staat is vandaag door de rechter aansprakelijk gesteld voor de schade van familieleden van de deportatie van ruim 300 mannen in Srebrenica. De Staat is nu aan zet en wij wachten af hoe zij met deze uitspraak omgaat. Maar het is duidelijk dat de Nederlandse Staat deze uitspraak niet zomaar naast zich neer kan leggen.”

Veteraneninstituut: „Het is belangrijk dat de veteranen niet zelf aansprakelijk worden gesteld, maar de Staat. Uit een onderzoek dat wij hebben gehouden, blijkt ook dat Nederlanders meer waardering hebben voor de veteranen in dit conflict dan voor de rol die de Staat speelde. We weten zeker dat deze uitspraak een hoop losmaakt bij de veteranen.”

SP-Tweede Kamerlid Jasper van Dijk: „Deze uitspraak is een goede stap en een erkenning voor de slachtoffers. De SP heeft altijd gezegd dat Nederland excuses moet maken voor wat er is gebeurd in Srebrenica. We hebben altijd gedacht dat Nederland dat niet wilde doen uit angst voor schadeclaims. Volgens de rechter is Nederland aansprakelijk voor zeker 300 moslimmannen die na de val van de Bosnische enclave werden weggevoerd en mogelijk meer, maar dat zou dan in hoger beroep moeten blijken.”