Bedreigd en bang. Zo voelt een man zich als hij op 23 augustus 2011 bij camping Fort Oranje in Rijsbergen mee moet komen met een groep van zo’n tien mannen. In die groep bevinden zich leden van motorclub Satudarah. Mannen met een fors postuur, tattoos, clubemblemen. De bedreigde man verklaart later tegenover de politie dat zijn baas nog 5000 euro tegoed had van een bewoner van een woonwagenkamp. Die wil volgens de man maar niet betalen. Samen met een uit de kluiten gewassen metgezel wordt de bedreigde man op die zomeravond meegenomen. Een drietal auto’s rijdt weg.

De angst van de bedreigde man blijkt gegrond. De auto’s stoppen iets verderop. De man en zijn metgezel worden op een afgelegen plek de auto uit getrokken, geschopt en geslagen. Ook worden ze afgetuigd met een staaflantaarn (een zogeheten Maglite). Om het hoofd van een van beide slachtoffers, die bewusteloos raakt, ligt een plas bloed. De belagers vertrekken in hun auto’s. Een van hen schreeuwt de twee slachtoffers nog „kankerlijers” toe.

Een tiental leden van motorclub Satudarah wordt in juli 2012 door de rechtbank in Breda veroordeeld voor het grove geweld tegen de twee mannen. Opvallend is dat een observatieteam van de politie leden van Satudarah op de bewuste avond in augsustus 2011 in de gaten houdt. Een van de motormannen, die betrokken was bij de gewelddadige expeditie, krijgt vierenhalf jaar cel, ook vanwege het bezit van vuurwapens, munitie en verdovende middelen.

Duidelijk mag zijn: leden van een omstreden motorclub als Satudarah deinzen niet terug voor misdadige acties. Ook bijvoorbeeld de Hells Angels komen meer dan eens in aanraking met justitie. Geruchtmakend is de zaak rond drie in 2004 vermoorde Nomads (Hells Angels). Een dozijn medeclubgenoten werd aanvankelijk veroordeeld tot jarenlange celstraffen, maar later in hoger beroep vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs.

Aartsrivaal

Het rommelt in de wereld van de omstreden motorbendes. En de gewone burger merkt dat ook. Motorclub Bandidos richtte de afgelopen weken twee afdelingen (chapters) op in Nederland. Dat is tegen het zere been van aartsrivaal Hells Angels.

In het Limburgse Nieuwstadt werd recent tot twee keer toe een bomaanslag gepleegd op een woning van Harrie R., voorman van de Bandidos. Onduidelijk is wie erachter zit. In ieder geval zijn buurtbewoners in Nieuwstadt „doodsbang”, meldde burgemeester Hessels van de gemeente Echt-Susteren, waar Nieuwstadt onder valt. In de straat werd beveiliging ingesteld.

Rond een andere woning van Harrie R., in Geleen, vond de politie vorige week meerdere vuurwapens. Enkele leden van de Bandidos zijn aangehouden. De autoriteiten wilden met het oog op de openbare orde een inwijdingsfeest van de Bandidos voorkomen. De gang van zaken noopte burgemeester Cox van Sittard-Geleen een noodbevel af te kondigen voor de hele gemeente.

In Sittard doken enkele weken geleden tientallen Hells Angels op. Kennelijk in een poging de concurrerende Bandidos te intimideren. Vorig weekend ontstond brand bij het clubgebouw van de nieuwe afdeling Heerhugowaard van de Bandidos. Diverse motorevenmenten voor de komende tijd zijn afgelast, uit angst voor ongeregeldheden. Onrust ontstond ook onlangs toen diverse –prominente– leden van Satudarah overstapten naar motorclub No Surrender.

Afpersing

Politie en justitie in Nederland richten de pijlen op –leden van– beruchte motorclubs. Juridische pogingen om de Hells Angels verboden te krijgen, liepen schipbreuk.

De afgelopen jaren liepen tientallen strafrechtelijke onderzoeken naar zogeheten outlawbikers, dat wil zeggen: leden van motorclubs die de wet aan hun laars lappen. De onderzoeken gaan onder meer meer over drugshandel, witwassen, afpersing en bedreiging.

„De problematiek van de outlawbikers vraagt om een breed gezamenlijk offensief”, schreef minister Opstelten (Veiligheid en Justitie) begin 2012 aan de Tweede Kamer. „Het aan de laars lappen van de regels en dat men zich onaantastbaar waant moet stoppen. Ook moet het afgelopen zijn met afpersings- en intimidatiepraktijken, bedreigingen en geweld vanuit deze hoek.”

Er zijn aanwijzingen, aldus Opstelten, dat outlawbikers in verschillende gemeenten –onder andere door het eisen van beschermingsgelden– in de horecabranche een „kwalijke” rol vervullen. „Voorkomen moet worden dat outlawbikers zich door een sluipende werkwijze een ondermijnende machtsbasis in de samenleving weten te verwerven.”

De bewindsman benadrukte in de brief het belang van samenwerking van de autoriteiten in de strijd tegen outlawbikers. Waarbij bijvoorbeeld Belastingdienst, burgemeesters, openbaar ministerie en politie één vuist maken. Van belang is onder meer het afpakken van crimineel vermogen.

Geen fijn idee

Flink in zijn maag met motorclub Satudarah zat burgemeester P. den Oudsten van Enschede. Tot voor enkele jaren terug had ”chapter East” (afdeling Oost) van Satudarah een clubhuis in de stad. „De invloed van Satudarah breidde zich allengs uit. Dat was geen fijn idee. Mensen van Satudarah gedroegen zich bijvoorbeeld in de binnenstad, in cafés, behoorlijk intimiderend. Dat wilde ik absoluut niet.”

Den Oudsten organiseerde twee jaar geleden een overleg met zo’n twintig burgemeesters die ook te maken hebben met omstreden motorclubs. Verder sprak de Enschedese burgemeester meermalen met minister Opstelten (Veiligheid en Justitie) over de problematiek. Binnenkort wil Den Oudsten weer om tafel met collega-burgemeester over de aanpak van outlawbikers.

Den Oudsten richtte, in samenwerking met onder meer het openbaar ministerie, de pijlen op Satudarah in Enschede. „De club als zodanig verbieden is niet realistisch, gezien de mislukte civiele rechtszaken tegen de Hells Angels. Wij hebben daarom geprobeerd op alle fronten zicht te krijgen op specifieke leden van Satudarah in Enschede. Je kunt niet alle leden van het chapter over één kam scheren, maar gebleken is dat het chapter een hoog crimineel gehalte heeft. Veel mensen hebben een strafblad. Ze maken zich schuldig aan bijvoorbeeld zware geweldsdelicten en drugsdelicten. Zo was er betrokkenheid van Satudarahleden bij een hennepkwekerij. Verder bleek dat nogal wat leden van het chapter East schulden en openstaande boetes hadden. Diverse clubleden kwamen op een manier aan geld die niet goed is. Ze drongen in sommige binnensteden portiersdiensten op.”

Mislukte moordaanslag

De Enschedese burgemeester wist eind 2012 het clubhuis van Satudarah in Enschede te sluiten. „We hebben goed gekeken of het clubhuis wel in overeenstemming was met het bestemmingsplan. Dat bleek niet het geval. Ik heb de club bestuursrechtelijk aangepakt. Dat deed ik onder meer via de Wet Bibob, de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur. Als je vermoedt dat zich in een gelegenheid criminele zaken afspelen, kun je dat onderkomen sluiten. In Apeldoorn is een mislukte moordaanslag gepleegd. De opdracht daarvoor werd waarschijnlijk in het clubhuis van Satudarah in Enschede gegeven.”

In de strijd tegen omstreden motorclubs is het van het grootste belang dat de verschillende autoriteiten de handen ineenslaan, benadrukt ook Den Oudsten. „Een landelijke, integrale aanpak is van belang. Ik was blij met de brief van Opstelten in 2012, waarin hij stelling nam en aankondigde outlawbikers hard aan te pakken. Treed mét elkaar op, deel kennis. Zo krijg je een goede informatiepositie. In onze driehoek (overleg van burgemeester, politiechef en officier van justitie, JV) komt het thema van de omstreden motorclub telkens aan bod. Het is van belang dat het openbaar ministerie samenwerkt met de burgemeester. Het gaat erom dat je leden van omstreden motorclubs consequent hard aanpakt. Denk aan iets als het innen van openstaande boetes. Pak je individuele leden aan, dan tref je ook de club. Satudarah in Enschede is uiteengevallen. Kopstukken zitten vast. De invloed van Satudarah in mijn gemeente is in ieder geval zeker niet toegenomen.”

Moeilijk uitroeibaar

Den Oudsten heeft niet de illusie dat omstreden motorclubs kunnen worden uitgebannen. „Het fenomeen is moeilijk uitroeibaar. Voor sommige mensen is zo’n motorclub in verband met de onderlinge kameraadschappelijkheid nou eenmaal aantrekkelijk. Ook zo’n motor spreekt tot de verbeelding.”

Bestuurders moeten „stevig in hun schoenen staan”, willen ze beruchte motorclubs het hoofd bieden, zegt Den Oudsten. „Leden van Satudarah hebben in Enschede tijdens een raadsvergadering weleens op de publieke tribune gezeten. Reken maar dat gemeenteraadsleden dat niet fijn vonden – al die leren jasjes. In Enschede nam Satudarah met zeer veel pijn in het hart afscheid van het clubhuis. Ze hebben toen naar mij toe dreigementen geuit. In de trant van: We weten waar hij woont. Eerlijk gezegd maakte dat op mij niet zo’n indruk.”

Burgemeesters werden de afgelopen jaren minder naïef over verdachte motorclubs, signaleert Den Oudsten. „Vroeger was het idee weleens: Laat ze zitten waar ze zitten. Zo’n houding is er niet meer. Het kwam voor dat omstreden motorclubs een tocht voor gehandicapte kinderen organiseerden, om zo aan de buitenwereld te laten zien dat ze geen slechte club vormen. De burgemeester gaf voorheen dan nog weleens het startschot voor zo’n manifestatie. Dat zal een burgemeester nu niet meer zo snel doen.”

Baas Satudarah: Broederschap belangrijk

Broederschap binnen de motorclub. Dat is belangrijk voor Xanterra Manuhutu (40), een van de leidinggevenden binnen Satudarah, een van oorsprong Molukse motorclub.

In het verleden had Manuhutu een growshop. Nu is hij „bezig een nieuwe zaak op te starten.” De Molukker is „christelijk opgevoed en kerkelijk. Mijn oom leest het Reformatorisch Dagblad.”

Hoeveel leden telt Satudarah?

Kapikane (Moluks voor aanvoerder) Manuhutu: „Ik ben gestopt het aantal leden bij te houden. We hebben in Nederland 34 afdelingen, in het buitenland een kleine 46. Gemiddeld zal een afdeling een man of 25 tellen. Het zou zo maar kunnen dat we in Nederland 900 leden hebben.”

Waarom word je lid van Satudarah?

„Zelf ben ik in 2000 lid geworden. Ik ben fervent Harleyrijder. Belangrijk vind ik de saamhorigheid en de broederschap binnen de club. Die zaken waren voor mij overigens niet nieuw. Ik ervaar ze ook al in de Molukse gemeenschap. Ik ging vaak met oudere jongens op stap. Die zagen mij als hun broertje.”

Justitie houdt Satudarah in de gaten. Wat vindt u daarvan?

„In 2011 was er onrust tussen Hells Angels en Satudarah. Wij zouden banden hebben met Bandidos (de aartsrivaal van de Hells Angels, JV). Justitie vreesde een bikerwar (oorlog tussen motorclubs, JV).”

Uw club verklaarde bevriend te zijn geraakt met Bandidos.

„Vriendschap is een heel breed begrip. Wij zijn de club tegengekomen in Duitsland. Men ging respectvol met ons om. De stelregel binnen onze club is: als je mij respectvol behandelt, krijg je respect terug. Maar het is niet waar dat wij een innige band hebben met Bandidos. Wij blijven een Molukse, zelfstandige club. En Satudarah is niet uit op een bikerwar.”

Nogal wat leden van Satudarah zijn veroordeeld. Zo zijn enkele Satudarahleden vorig jaar veroordeeld in verband met het doodschieten van Hagenaar Rini van Setten.

„Rond onze motorclub wordt een mystieke sfeer geschapen. Er komt crimineel gedrag voor binnen onze club, maar dat is niet anders dan in andere organisaties. Nee, nee, wij zijn geen criminele organisatie.”

Burgemeester Den Oudsten van Enschede zegt dat chapter East van Satudarah een hoog crimineel gehalte heeft. Leden maken zich schuldig aan bijvoorbeeld zware geweldsdelicten en drugsdelicten.

„Wat moet ik daarvan vinden? Ik hou niet bij wat individuele leden in hun dagelijks leven doen. Als binnen de VVD mensen delicten plegen, wordt de VVD toch niet als een criminele organisatie bestempeld?”

Een tiental leden van Satudarah is in 2012 veroordeeld wegens zware mishandeling van twee mannen. Die mishandeling was toch een laffe actie?

„Dat heeft niks te maken met de club. Ik ga als zegsman van Satudarah geen persoonlijke mening geven over het handelen van individuele leden. Ik zeg wel: Wie de wet overtreedt, moet opgepakt worden. Wie met vuur speelt, moet op de blaren zitten.”

U zelf wordt verdacht van het witwassen van tonnen. Hoe staat u daarin?

„Die zaak loopt. Ik ga daar geen uitspraken over doen.”

Rituelen binnen motorclubs

De wereld van motorclubs is doorspekt met Engelse termen. Ook rituelen spelen een belangrijke rol.

• Member: lid van een motorclub

• Prospect: aspirant-lid

• Hang-around: iemand die belangstelling heeft voor de club, maar nog geen lid is.

• Colours: clubkleuren, logo van de club op de leren motorjas.

• Bad-standing: oneervol ontslag uit de motorclub. „Bijvoorbeeld vanwege diefstal. Bad-standing betekent niet automatisch dat iemand wordt vermoord”, zegt Xanterra Manuhutu, een van de leidinggevenden binnen Satudarah.

• Good-standing: eervol ontslag. Manuhutu: „Bijvoorbeeld omdat iemand vanwege de ongeneeslijke ziekte van zijn vrouw geen tijd meer heeft voor de club.”

• Filthy few: een beruchte term, zou slaan op een doodseskader. Manuhutu: „Justitie bestempelt filthy few als doodseskader. De term filthy few komt bij onze club niet voor.”

• Inwijdingsritueel: wil een hang-around prospect worden, dan moet hij een inwijdingsritueel ondergaan. De hang-around moet met ontbloot bovenlijf door een haag van clubleden lopen. Intussen wordt hij afgeranseld met leren jassen. Manuhutu: „Dit ritueel is door ons uitgevonden. Zo voelt de hang-around de pijn die andere clubleden ook hebben moeten doormaken om zover te komen als ze zijn. De pijn herinnert ook aan de pijn die Molukkers ondervonden toen ze in het verleden naar Nederland kwamen.”