De aankondiging van de vrijlating van Volkert van der G. woensdag leidt tot veel commotie. Drie vragen aan vier christenen die veel contact met gevangenen hebben.
Willem den Hertog: Volkert van der G. zat in Bijbelgroep
Wat vindt u van de vrijlating van Volkert van der G.?
„De rechter heeft gesproken en de uitspraak van de rechter dienen we te respecteren. Hij heeft zijn straf erop zitten. Wat iemands persoonlijke mening is over het vrijlaten van Van der G. doet niet ter zake. Een van de voorwaarden is dat hij niet in bepaalde steden mag verschijnen. Ik kan me zo’n voorwaarde goed voorstellen. Het is beter voor alle partijen. Het is verstandig dat Volkert van der G. niet verschijnt op plaatsen waar mensen een emotionele binding hebben met Pim Fortuyn. Een mediaverbod lijkt me verstandig; het is het beste dat Volkert in alle rust en stilte zijn weg gaat.”
Hoe moet de samenleving hiermee omgaan?
„Wij als christenen zijn geroepen om geen haat te dragen, maar christelijke liefde te betonen. Ook aan mensen die diep en diep zijn gevallen. We leven in de tijd voor Pasen. Christus aan het kruis nam een moordenaar mee naar de hemel. Wie zijn wij dan om afstand te nemen van zo iemand? In de maatschappij mag men zijn mening hebben over Volkert van der G., maar wij dienen geen negatieve opmerkingen te maken over Volkert. We horen voor deze mens te bidden. In Mattheüs 7 staat: Oordeelt niet, opdat gij niet geoordeeld wordt. Het oordeel is aan de grote Rechter.”
Hoe zou u reageren als Van der G. uw buurman wordt?
„Ik zou er geen problemen mee hebben Volkert van der G. als buurman te hebben. Wat mij betreft is dat prima. Ik zou hopen dat Volkert regelmatig bij mij een bakkie zou doen. En dat hij zegt: „Als ik bij Willem een bakkie doe, dan komt het gesprek toch bij de Bijbel uit.” Ik ken Volkert. Als vrijwilliger in de Scheveningse gevangenis heb ik hem tientallen keren bezocht. Hij heeft in een Bijbelgroep gezeten, maar nam wel afstand van het geloof. Volkert is een rustige, sympathieke man, waar je normaal mee om kunt gaan, maar die wel een radicale kant heeft.”
Willem den Hertog, bezoeker van gedetineerden.
Hans Barendrecht: Emoties mogen niet het laatste woord hebben
Wat vindt u van de vrijlating van Volkert van der G.?
„Het is het recht van de gevangene. Als zijn gedrag in de instelling goed geweest is en er geen gevaar voor herhaling is, moet hij net zo behandeld worden als ieder ander. Maar ik heb ook begrip voor de emotie die zijn vrijlating in de samenleving oproept. Ik wil niet bagatelliseren wat hij gedaan heeft, dat was afschuwelijk en onherstelbaar, hij heeft een gapend gat in de samenleving geslagen. De maatschappelijke discussie moet daarom ruimte krijgen. Tegelijkertijd geldt: als samenleving hebben we ook met elkaar de regels afgesproken, daar moeten we ons dus aan houden.”
Hoe moet de samenleving hiermee omgaan?
„Emoties mag je hebben, maar die moeten niet het laatste woord hebben. Wat het moeilijk maakt, is dat Volkert van der G. geen spijt betuigt, zo draagt hij zelf niet bij aan een oplossing. Daar ligt zijn eigen verantwoordelijkheid. Maar als samenleving kun je niet zeggen: als iemand geen spijt heeft komt hij niet vrij. Als christen kun je altijd hopen en bidden dat hij tot inkeer komt. Vanochtend heb ik de vraag aan mijn collega’s voorgelegd, en de collega die bij ons dagelijkse gebed aan de beurt was, heeft toen voor Volkert van der G. en de hele samenleving gebeden.”
Hoe zou u reageren als Van der G. uw buurman wordt?
„Ik zou mijn best doen niet krampachtig te zijn, hem net als elke andere buurman te behandelen. Je moet geen verschil maken. Niet dat emoties mij zelf geen parten kunnen spelen: ik doe dit werk al een aantal jaren, en soms heb ik even geen antwoord. Wat een verdriet, wat een gebrokenheid, wat een slechtheid ook. Het enige wat je dan doen kunt is terugvallen op iets anders dan emotie, op de christelijke notie van „barmhartige gerechtigheid” – zeker als je zelf belijdt te leven van vergeving. Het christelijk geloof ziet niet op het verleden, maar op de toekomst.”
Mr. Hans Barendrecht, directeur Gevangenenzorg Nederland.
Evangelist H. Bor: bij Volkert is het moeilijkste dat hij geen berouw toont
Wat vindt u van de vrijlating van Volkert van der G.?
„Die man heeft z’n straf uitgezeten. Net als andere gevangenen valt hij onder de regels die in de wet staan, hij moet hetzelfde behandeld worden als een onbekende moordenaar. Als het psychologisch rapport zegt dat hij niet in herhaling zal vallen, dan is er geen verhindering om hem vrij te laten – onder strikte voorwaarden uiteraard. Mensen denken dat iemand de vrijheid tegemoet gaat als hij uit de gevangenis komt, maar zo is het niet. Volkert van der G. zal zich altijd in de gaten gehouden voelen. Voor zo iemand is de gevangenisstraf in wezen nooit afgelopen.”
Hoe moet de samenleving hiermee omgaan?
„De doodstraf bestaat niet meer. Dat betekent dat iemand na het uitzitten van zijn straf vrijkomt, daar hebben we mee te rekenen. Ik kan me voorstellen dat mensen het moeilijk vinden dat Volkert van der G. vrijkomt. Maar als je boos bent, of bang, zegt dat ook iets over jezelf. Je voelt je beter dan Van der G., of je laat je leiden door angst – en angst is een slechte raadgever. Die houding past niet bij een christen. Ik wil de zonde niet goedpraten, maar als ik zelf voel en weet dat ik in Adam gevallen ben, kan ik niet anders dan ook tegenover zo’n man vergevensgezind zijn.”
Hoe zou u reageren als Van der G. uw buurman wordt?
„Als Volkert van der G. zich ergens zou vestigen, moet heel de buurt begeleiding hebben. Maar voor mij is dat een beetje anders, ik ken die mensen, ik ga met ze om. Als een vijfvoudige moordenaar die in Gent in de gevangenis zit, naast me kwam wonen, zou ik zeggen: „Broeder, hartelijk welkom, maar niet te veel drinken.” Bij Volkert van der G. is het moeilijke dat hij geen berouw toont. Ik zou proberen hem in toegenegenheid te aanvaarden, contact met hem te zoeken, maar hem ook wijzen op wat hij gedaan heeft. Pas als iemand zijn schuld aanvaardt, kan hij genezing vinden.”
Evangelist H. Bor werkte ruim dertig jaar in Gent, ook als gevangenispastor.
Timmer: Iemand verdient nieuwe kans
Wat vindt u van de vrijlating van Volkert van der G.?
„Het recht moet zijn loop hebben. Het is goed dat er breed is gecommuniceerd over de voorwaarden waaronder Volkert van der G. vrijkomt. Hij heeft een betrekkelijke vrijheid. Het is niet bepaald zo dat Van der G. de komende zes jaar flierefluitend door het leven kan. Volkert van der G. is een speciaal geval. De moord die hij pleegde, heeft tot veel emoties geleid. De rechter heeft daar rekening mee gehouden in de strafmaat. Strafrecht gaat niet alleen over vergelding en over voorbeeldstelling, maar ook over het recht dat een gedetineerde heeft op re-integratie.”
Hoe moet de samenleving hiermee omgaan?
„Ik verwijs graag naar de respectvolle manier waarop de burgemeester van Leiden is omgegaan met de komst van Benno L., de man die is veroordeeld voor zedendelicten. Uit de gang van zaken in Leiden blijkt dat de samenleving best veerkracht bezit. Onderschat dat niet. De terugkeer van Volkert van der G. vraagt nog meer van de samenleving. Mensen blijken bereid ex-gedetineerden te helpen. Nu zijn er zo’n 3500 vrijwilligers die gedetineerden en ex-gedetineerden begeleiden. Door structurele verdubbeling van het budget bestaat het plan dat aantal te verdubbelen.”
Hoe zou u reageren als Van der G. uw buurman wordt?
„Ik zou Volkert van der G. wel als buurman willen hebben. Vanuit mijn christelijke achtergrond vind ik dat iemand altijd een nieuwe kans mag hebben. Ik pleit voor een samenleving waarin ook iemand met al zijn fouten weer verder kan. Onze zoon zit in Leiden op de school naast de flat van Benno L. In gesprekken met buurtbewoners heb ik ook het argument van welbegrepen eigenbelang benoemd om ervoor te pleiten je niet te keren tegen de komst van Benno L. Isoleer een ex-gedetineerde niet. Van der G. ook niet. Als iemand wordt uitgekotst, kan hij rare dingen doen.”
Rien Timmer, directeur Exodus Nederland (hulp aan ex-gevangenen)