Een kapotte wasmachine? Ulrica de la Mar moet er niet aan denken. Ze zou niet weten waar ze zo gauw het geld vandaan moet halen. „Ik kan een aanvraag voor bijzondere bijstand bij de gemeente indienen, maar het kan zo vier, vijf maanden duren voordat ik dat geld dan zou hebben.”

De weduwe uit Breda, moeder van twee zoons van 19 en 22, raakte in 2009 werkloos. Ze zat drie maanden in de WW en kwam toen in de bijstand terecht. Ze solliciteerde talloze malen. Vergeefs.

Maandelijks krijgt De la Mar 780 euro aan bijstandsuitkering. Daarbovenop komt maandelijks 150 euro uit het pensioenfonds van haar acht jaar geleden overleden man. Verder krijgt ze per maand een zorgtoeslag van 68 euro en 150 euro huursubsidie. Via een advocaat probeert De la Mar bij de gemeente Breda nog een jaarbedrag van 600 euro te krijgen, onder meer voor een alleenstaande-oudertoeslag. Het overgrote deel van het geld dat De la Mar krijgt, besteedt ze aan de vaste lasten. „Denk bijvoorbeeld aan huur van 495 per maand en aan kosten voor elektra.”

Ze bezuinigt aan alle kanten. „Zo heb ik de vaste telefonie opgezegd.” Recent verhuisde ze naar een goedkopere huurwoning. Dat scheelt ruim 150 euro aan huur. De verhuizing kostte wel geld. „Familie en vrienden hebben me geld geleend.” Een auto is niet voor haar weggelegd.

Haar jongste zoon, die in Hil­versum op kamers zit, heeft boven op zijn studiefinanciering 
een lening van 200 euro aangevraagd. „Ik krijg een deel van dat geld.”

De la Mar, wier oudste zoon nog thuis woont, moet erg op de kleintjes letten. „Denk aan een pak printpapier van 2,89 euro. Als bijstandsgerechtigde draai je drie keer een eurootje om, voordat je tot aanschaf daarvan overgaat.”

De Bredase wil „goed eten”, vertelt ze. „Ik wil in ieder geval om de dag vlees eten. In tegenstelling tot mensen van de dierenbescherming ben ik wel heel blij met kiloknallers. Je wordt creatief en gooit vrijwel geen eten weg.” Tussendoortjes zijn er niet bij, zegt ze. „Ik ga niet naar een terras en zal vanwege de kosten ook geen kroket uit de muur trekken.”

Het betalen van rekeningen stelt de Bredase bijstandsmoeder consequent uit, vertelt ze. „Zo wacht je iedere dag weer af welke aanmaning er nu weer in de bus ligt. Je loopt constant achter de feiten aan. Het is vreselijk. Je krijgt psychisch dreun na dreun.”

Tot haar blijdschap krijgt ze geregeld wat toegestopt van vrienden. „Denk aan een volle spaarkaart waarmee je gratis een doos boodschappen krijgt. Een van mijn zoons had een fiets nodig. Die kan ik niet betalen. Uiteindelijk kreeg hij een gratis damesfiets.”

Het kabinet zou rijken meer moeten aanpakken en armen moeten ontzien, vindt De la Mar. „Premier Rutte zei pas dat we met elkaar een samenleving hebben opgebouwd die alle inwoners van het koninkrijk de kans biedt iets moois van het leven te maken. Nou, dat is absoluut onmogelijk voor veel mensen met een uitkering. Soms denk ik weleens: Waar leef ik voor?”

Aan werk ontbreekt het

Bijstand, participatie van gehandicapten, recht op scholing, discriminatie op de arbeidsmarkt: ieder jaar lijkt de begroting van Sociale Zaken weer een ratjetoe. Werk vormt bij dat alles het bindende element. Het probleem voor minister Asscher is dat het juist dááraan ontbreekt in Nederland. Nu de economie al jaren amper groeit, steeg de werkloosheid sinds 2009 van 300.000 naar 700.000 personen. Hoewel economisch herstel zich lijkt aan te dienen, blijft een omwenteling op de arbeidsmarkt uit. De Universiteit Maastricht meldde gisteren zelfs te verwachten dat het aantal banen tot 2018 afneemt. Voor iedere minister van Sociale Zaken is dat een rampscenario. Zeker voor een PvdA-minister van Sociale Zaken, zoals Asscher. Van alle besparingen die hij wil realiseren door niet-actieven naar werk te geleiden komt, zolang de arbeidsmarkt hapert, weinig terecht, terwijl anderzijds de armoede groeit.

serie Begrotingsdebat

Dit is het elfde en laatste deel in een serie over de begrotingsdebatten in de Tweede Kamer. Vandaag: Sociale Zaken.