In de Joodse wijken van Jeruzalem en andere steden daalt een weldadige rust neer aan het einde van de vrijdagmiddag, vlak voordat de sabbat begint bij het ondergaan van de zon. Bussen en trams rijden niet meer, wie ergens heen wil moet met de auto, een taxi nemen of gaan lopen. De meeste winkels zijn gesloten, maar er zijn uitzonderingen. Een aantal restaurants in Jeruzalem is op sabbat gewoon open en bij de betere eetgelegenheden is het moeilijk om ’s middags nog een tafeltje te vinden. Veel Israëliërs houden ervan om op sabbat met de familie uit eten te gaan.

In de ultrareligieuze wijken is de sfeer anders dan in het centrum van het Joodse gedeelte van Jeruzalem. De politie plaatst zelfs hekken op de wegen bij de ingangen van de ultraorthodoxe wijken, zodat er geen automo­bilist de wijk abusievelijk kan binnen­rijden. In deze buurten spelen kinderen op straat en mannen in zwarte pakken en zwarte hoeden lopen naar of van de synagoge.

Ook in de Oude Stad van Jeruzalem heerst drukte op zaterdagen. De winkeltjes zijn namelijk open en toeristen houden ervan om te winkelen of te eten in een van de restaurants.

De meeste Israëliërs werken vijf dagen per week. Behalve op zaterdag zijn ze ook op vrijdag vrij, zodat ze inkopen kunnen doen voor de sabbat. Sommige politici hebben ervoor gepleit dat ook de zondag een vrije dag wordt, om bedrijven de kans te geven te werken op uren die in overeenkomst zijn met de vrije dagen in andere landen. Voor bedrijven die veel zakendoen met het buitenland zou dit handig zijn. Maar het ziet er niet naar uit dat dat binnenkort zal gebeuren.

Voor Arabische christenen is de zondag de rustdag. In Galilea zitten de evangelische kerken vol en ook de rooms-katholieke kerk wordt doorgaans goed bezocht. Orthodoxe christenen gaan echter niet geregeld naar de kerk, behalve tijdens Pasen en Kerst.

De zondagmiddag is populair om familie te bezoeken. Ook trekken velen erop uit om naar parken te gaan. In Nazareth doen de meeste christenen hun boodschappen het liefst op vrijdag of zaterdag, en niet op zondag.

In plaatsen waar moslims wonen, zijn de scholen dicht op vrijdag en zaterdag, waar de christenen in de meerderheid zijn is dat op zaterdag en zondag.

Arabische christenen die studeren of werken aan de Joodse zijde, zijn op zondag echter niet vrij. Het is niet ongewoon dat een deel van het gezin vrij is op zondag, en andere gezinsleden niet.

Christenen die op zondag moeten werken of studeren, hebben echter toch de kans naar de kerk te gaan. De kerken hebben namelijk ook doordeweekse bijeen­komsten.

Messiasbelijdende Joden vieren de sabbat en ze bezoeken de Messiaanse gemeente. Dit is ook de dag die de Joden altijd als speciale dag hebben gehad. En ze voelen zich Joods, verbonden met de andere Joden en met de Joodse traditie.

Maar welke invulling ze aan de sabbat geven, hangt af van de vraag hoe sterk ze zich verbonden voelen met de Joodse traditie. Sommigen reizen liever niet op die dag, anderen beschouwen het als een vrije dag, waarbij naast het bezoek aan de gemeente van alles kan worden gedaan.

Ook houdt iedereen de Joodse feestdagen op een of andere manier. Op Jom Kipoer (Grote Verzoendag) bijvoorbeeld vasten Messiaanse Joden. Ze vieren ook de seider, een feestelijke maaltijd aan het begin van het feest van de ongezuurde broden. Voor hen heeft de seider een rijke symbolische betekenis, omdat ze geloven dat dit feest is vervuld in de Messias.

Kerst vieren ze echter in de regel niet, vanwege de heidense achtergrond. Maar in december geven voorgangers vaak wel aandacht aan de geboorte van Jezus. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren tijdens de viering van het joodse chanoekafeest, het inwijdingsfeest of het lichtfeest.

Dit is het derde deel in een serie over hoe christenen in het buitenland omgaan met feestdagen van andere religies.

zomerserie Feestdagen

De sabbat is de wekelijkse rustdag die duurt vanaf het moment dat de zon ondergaat op vrijdagmiddag totdat de zon ondergaat op zaterdagavond. In de praktijk is dat in Jeruzalem morgenavond 18.54 uur vrijdag tot 20.15 zaterdagavond. Dat is dus iets langer dan een volle dag.

Een uur voor de sabbat stopt het openbaar vervoer, en een uur erna komt het weer op gang, om het personeel de kans te geven voor de sabbat het huis te bereiken.

De dag is apart gezet als rustdag. Het is dag om erbij stil te staan dat God de wereld in zes dagen heeft geschapen en op de zevende dag rustte.

Voordat de sabbat begint steekt de vrouw des huizen de sabbatskandelaren aan. De man spreekt een zegen uit over de wijn en het sabbatsbrood. Soms worden er liederen bij gezongen.

Waar mogelijk wordt het eten op vrijdag klaargemaakt. Een vuur mag immers niet ontstoken worden op sabbat (Exodus 35:3). Wie geen licht aan of uit wil doen, kan gebruikmaken van tijdklokken. Verder bestaat er de sabbatslift, die automatisch op elke verdieping stopt, zodat niemand deze hoeft te bedenen.

De dag is bedoeld om in maximale rust door te brengen, meestal in familiekring. Religieuze Joden rijden niet in de auto, nemen geen taxi, en winkelen niet.