Het geduld van Israël raakt op. Met kromme tenen moet premier Netanyahu toezien hoe Iran –ondanks internationale sancties– zijn omstreden nucleaire ontwikkeling doorzet.

Persbureau Reuters meldde woensdag dat Iran de ingebruikname van de zwaarwaterreactor in Arak zelfs versnelt. Donderdag riep Netanyahu de VN ertoe op een „rode lijn” te trekken. „Over zes tot zeven maanden kan Iran beschikken over een kernbom.”

Het is voor de Joodse staat onverteerbaar te moeten leven onder de permanente dreiging van kernwapens in handen van ayatollahs. De voortdurende oorlogsverklaringen uit Teheran over de vernietiging van Israël spreken boekdelen.

Netanyahu dreigt met een grootscheepse, preventieve aanval op Iran. De Israel Air Force (IAF) prepareert zich al jaren op een dergelijke langeafstandsoperatie, boven de Middellandse Zee – van Tel Aviv tot Gibraltar.

Israël deinst niet terug voor hachelijke operaties in vijandelijk gebied. In juni 1981 bombarderen acht F-16’s de Iraakse kernreactor in Osirak, bij Bagdad. Vier jaar later schieten acht F-15’s het PLO-hoofdkwartier in Tunesië in puin. In september 2007 vernietigen zeven F-15’s bij een precisieaanval de nucleaire al-Kibarreactor in aanbouw in Syrië.

Iran is echter gans anders. De operaties in Irak, Tunesië en Syrië kwamen –letterlijk– uit de lucht vallen. Een mogelijk gewapend optreden tegen Iran komt niet onverwacht, maar is al jaren bron van –toenemende– speculaties.

Bovendien is Iran vele malen complexer en riskanter. De Israëlische verrassingsaanvallen in Irak en Syrië richtten zich op één, bovengronds doelwit. De nucleaire complexen in Iran liggen echter verspreid over ten minste vier locaties, waarvan enkele diep ingegraven.

Wapenarsenaal

De vraag is of Israël in staat is zo’n gecompliceerde operatie tegen Iran uit te voeren.

Het wapenarsenaal van de Joodse staat is omvangrijk en uiterst geavanceerd, met bijvoorbeeld –naar schatting– 350 jachtvliegtuigen.

Israël maakt sinds 1980 gebruik van Amerikaanse F-16’s, waarvan de eerste –ironisch genoeg– bedoeld waren voor Iran. De revolutie in de islamitische republiek dwarsboomde echter de levering.

Israël heeft tussen 1996 en 2009 125 geavanceerde F-15i’s en F-16i’s aangekocht, speciaal aangepast voor strategische doelen op lange afstand en voorzien van Israëlische navigatietechnologie.

Om Iran te bereiken moeten de jachtvliegtuigen pakweg 1500 tot 1800 kilometer afleggen. De F-15i’s Ra’am (donder) en F-16i’s Sufra (storm) dienen voldoende capaciteit te hebben om hun doelen aan te vallen én om zich eventuele vijandelijke vliegtuigen van het lijf houden.

De IAF moet z’n gevechtjagers hoe dan ook bijtanken in de lucht. Anthony H. Cordesman, een gerenommeerd Amerikaanse defensieanalist van het Center for Strategic and International Studies (CSIS), heeft berekend dat voor één aanval op Iran pakweg twaalf tankvliegtuigen nodig zijn.

De IAF zou beschikken over acht tot tien KC-707’s. De capaciteit van een tankvliegtuig is echter ook maar beperkt. Een Boeing 707 kan ongeveer acht F-16’s of vier (grotere) F-15’s bijtanken in de lucht.

„De laatste paar jaar hebben Israëlische vertegenwoordigers overal ter wereld elke oude Boeing 707 in goede staat opgekocht en omgebouwd tot tankvliegtuig”, meldt defensie-specialist Anshel Peffer van het Israëlische dagblad Ha’aretz. Ook het oude privévliegtuig van de Egyptische president Anwar Sadat doet nu in Israël dienst als vliegend tankstation.

Een grootschalig gewapend optreden tegen Iran vindt waarschijnlijk plaats via verschillende aanvalsgolven. De Israëliërs zullen vooraf proberen de Iraanse luchtafweer uit te schakelen of te verstoren via ”elektronic warfare”, succesvol toegepast in 2007 in Syrië.

Israël kan verder gebruikmaken van ballistische Jericho II-raketten voor de middellange afstand (bereik 2500 kilometer), kruisraketten (1500 kilometer) aan boord van Dolfijn 800-onderzeeërs en hypermoderne Eitan-/Heron TP-drones (7400 kilometer).

Analisten verschillen van mening over de slagkracht van de Iraanse luchtverdediging, die bestaat uit Amerikaanse Hawk­raketten van vóór de Iraanse revolutie, Russische SA-2’s, SA-5’s en mobiele SA-15’s.

De verouderde systemen zouden echter onderling verbonden zijn via een zeer geavanceerd netwerk. Verder kan niet worden uitgesloten dat Rusland in het diepste geheim toch moderne SA-12’s Giant of SA-300-luchtafweer heeft geleverd aan Teheran.

Iran kan de tegenaanval inzetten met een mengelmoes aan militair materieel: een handvol Amerikaanse F-14 Tomcats en F-5 Tigers, omgedoopt in Azarakhshs en Shafaqs. Verder beschikken de ayatollahs over pakweg veertig relatief moderne Mig-29’s, Mirages en Chinees materieel.

Bunker busters

Israël moet bij een aanval een keus maken uit de lijst van uit te schakelen doelen. In de top vijf staan de uraniumverrijkingsinstallaties in Natanz (ten zuiden van Teheran) en Fordow (bij de heilige stad Qom), evenals de IR-40 zwaarwaterreactor in Arak en de uraniumopwerkingsfabriek in Isfahan. Ook de munitietestfaciliteit in Parchin, bij Teheran, gooit hoge ogen.

Vooral Natanz en Fordow leveren de Israëliërs hoofdbrekens op. De eerste bevindt zich op 23 meter diepte onder metersdik beton, de tweede is op pakweg 90 meter diepte ingebouwd in een bergmassief.

Het bombarderen van ondergrondse faciliteiten vereist specifieke munitie. Israël beschikt hiervoor over Amerikaanse, lasergestuurde Guided Bomb Units: de 900 kilo zware GBU-27’s en de 2268 kilo zware GBU-28’s, mogelijk door de Israëliërs verder geperfectioneerd.

De zwaarste GBU-28 ”bunker busters” met 286 kilo hoogexplosieve springstof zijn in staat tot 6 meter door te dringen in zwaargewapende beton of 30 meter in de grond, voor ze tot ontploffing komen. De capaciteit in Iraans hoogsterkte beton beperkt zich mogelijk tot maximaal een meter.

De bunker busters zijn de zwaarste penetratiewapens voor jachtvliegtuigen. „Een Israëlische F-15i kan echter hooguit één bom tegelijk meenemen”, waarschuwt Robert Hewson van defensieanalysebureau IHS Jane’s. Om een doel in puin te gooien zijn daarom meerdere aanvallen op exact dezelfde locatie nodig.

Verder kan Israël gebruikmaken van 1000 kilo zware GPU-31’s. Het grote voordeel is dat deze bom met gps wordt gestuurd door middel van vooraf ingevoerde coördinaten. Het explosief kan daardoor een doel –vanaf grote hoogte– op 3 meter nauwkeurig treffen, ongeacht weersomstandigheden.

Veel liever zouden de Israëliërs echter de ruim 13 ton zware, gps-geleide GBU-57 –de ”super bunker buster”– inzetten. Echter, alleen de VS beschikken over deze zware jongens, die liefst 60 meter door zwaargewapend beton dringen. Hiervoor is echter een B-2 Spirit stealthbommenwerper nodig.

Niet bekend is of de hoogwaardige Israëlische defensie-industrie inmiddels eigen penetrerende bommen heeft ontwikkeld. „Veel is onbekend over Israëls militaire capaciteit, in het bijzonder over zelfontwikkelde systemen”, aldus Douglas Barrie van het International Institute for Strategic Studies (IISS).

Amerikaanse bronnen suggereren dat Israël een elektromagnetische bom heeft gebouwd, waarmee ondergrondse en bovengrondse elektronica kan worden uitgeschakeld. Een dergelijk wapen, waarvan het bestaan niet vaststaat, is alleen al voor psychologische oorlogsvoering uiterst doeltreffend.

Cordesman, oud-topambtenaar op het Pentagon, wijst erop dat de Joodse staat, gezien afstand en tussenliggend vijandelijk territorium, niet de kans krijgt om meerdere dagen achtereen aan te vallen. „Israël krijgt slechts één kans om Irans nucleaire faciliteiten te raken.” Geruststellend: „Eén aanval kan al veel doen.”

Analisten hebben becijferd dat voor een gelijktijdige aanval op Natanz, Fordow, Arak en Isfahan minimaal negentig jachtvliegtuigen nodig zijn. Inclusief een handvol jagers voor de bescherming en ondersteuning zou het aantal ruim boven de honderd kisten uitkomen.

De meningen lopen uiteen over de effectiviteit van een aanval. Israël kan Iran een forse klap uitdelen, maar bij lange na niet de vernietigende slag die de Amerikanen zouden kunnen toebrengen. Een aanval zou, volgens veel analisten, het Iraanse atoomprogramma niet kunnen stoppen, maar wel twee tot drie jaar kunnen vertragen.

Volledige verwoesting van de ondergrondse opwerkingsfabrieken lijkt uitgesloten. „Is ook niet nodig”, stelt Cordesman. „Al lukt het niet het gewapend beton te doorbreken, dan nog is de kracht van de explosie van één of twee bunker busters voldoende om het kwetsbare proces van de ultracentrifuges te ruïneren.”

Consequenties

Het liefst treedt Israël schouder aan schouder op met de Amerikanen. President Obama ziet echter nog altijd tijd voor diplomatie. Deskundigen houden daarom rekening met een eenzijdige Israëlische operatie, mogelijk nog vóór 6 november, de dag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Voor Israël zijn de consequenties van een aanval op Iran groot, ook gezien een mogelijke reactie van groepen als Hezbollah en Hamas. De consequenties van niets doen, lijken voor Israël echter groter.

De tijd tikt.

Israël kan Iran aanvallen via drie routes

Israël staat voor een reeks militaire en logistieke obstakels bij een aanval op Iran.

Israëlische gevechtsjagers moeten een afstand van 1500 tot 1800 kilometer overbruggen om hun doelen te bereiken. En, ook niet onbelangrijk, eenzelfde afstand afleggen om weer veilig terug te keren op hun bases.

Israël kan kiezen uit drie aanvalsroutes. Een noordelijke langs de grens Turkije/Syrië, een zuidelijke over Saudi-Arabië en de Perzische Golf, of de kortste over Jordanië en Irak.

De noordelijke route (2200 kilometer) is complex. Israël kan profiteren van de chaos in Syrië, maar krijgt ongetwijfeld geen toestemming van Turkije om gebruik te maken van het luchtruim. De relatie met Ankara is ernstig bekoeld, sinds het dodelijke incident (mei 2010) rond een maritieme ‘hulpactie’ voor de Gazastrook. Bovendien moet Israël op deze route vijf Iraanse luchtmachtbases passeren.

Voor de zuidelijke route (2400 kilometer) moet Saudi-Arabië toestemming geven. Niet uitgesloten is dat de Saudiërs bereid zijn even de andere kant op te kijken op het moment dat Israëlische gevechtjagers passeren.

Het soennitische Saudi-Arabië maakt zich ernstig zorgen over de regionale aspiraties van het sjiitische Iran. Volgens WikiLeaks zou Saudi-Arabië zelfs voorstander zijn van een aanval. Maar ook op deze route liggen Iraanse vliegbases.

De centrale route Jordanië-Irak (1750 kilometer) is volgens een rapport van het Amerikaanse Congressional Research Service (CRS) de „meest directe en meest voor de hand liggende.”

Irak mist sinds de Golfoorlog een adequate luchtverdediging. Bovendien zijn de Amerikanen sinds de terugtrekking uit Irak niet langer verantwoordelijk voor het Iraakse luchtruim. Israël hoeft Washington daarom in elk geval geen toestemming te vragen.