In 2003 stemde twee derde van de Liechtensteiners in een volksraadpleging vóór een grondwetswijziging die de bevoegdheden van hun vorst zou uitbreiden. Aanvankelijk was 56 procent tegen het plan, maar nadat prins Hans-Adam II had gedreigd naar Oostenrijk te vertrekken en de boel de boel te laten, bedachten veel mensen zich en stemden voor.

Sindsdien mag de vorst van Liechtenstein zich meer dan ooit bemoeien met de benoeming van rechters, mag hij de door het parlement aangenomen wetten blokkeren en de regering zonder opgaaf van reden naar huis sturen en nieuwe verkiezingen uitschrijven. Terwijl er elders in Europa wordt geknaagd aan de macht van de monarchen, neemt die van de Liechtensteinse vorst juist toe.

Vuurproef

In 2004 nam erfprins Alois de dagelijkse leiding over van zijn vader Hans-Adam. Vier jaar later kwam voor hem de vuurproef. Liechtenstein bleek betrokken bij fraude, witwassen en geheime rekeningen en stond in een kwade reuk bij de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). Prins Alois zette alles op alles om het blazoen van zijn land te zuiveren en Liechtenstein af te helpen van het imago van twijfelachtig belastingparadijs.

Eind 2010 positioneerde prins Alois zich met een opvallende stellingneming. Hij pleitte voor een scheiding van kerk en staat, iets wat hem in rooms-katholieke kringen niet in dank werd afgenomen. De prins vond de huidige situatie in zijn land achterhaald, omdat het vorstendom veel meer andersgelovigen telde dan een eeuw geleden, toen het nog overwegend rooms-katholiek was.

Abortus

Medio vorig jaar deed prins Alois opnieuw van zich spreken. Hij waarschuwde dat hij persoonlijk een veto zou uitspreken als de bevolking voor een wet stemde die abortus in Liechtenstein zou toestaan. Hij zei te vrezen dat legalisering zou leiden tot abortus van ernstig gehandicapte kinderen in een late fase van de zwangerschap.

Voorstanders van de wetswijziging sprongen uit hun vel. Door zijn optreden zou de prins het democratisch proces verstoren en mensen ontmoedigen hun stem uit te brengen. De prins hoefde het veto niet te gebruiken, want in het referendum verwierp de bevolking met 52,3 procent de mogelijke legalisering van zwangerschapsafbreking.

In een interview met het Liechtensteinse Volksblatt herhaalde Alois eind vorig jaar dat hij bij zijn veto zou zijn gebleven als er daadwerkelijk voor was gestemd. Tegelijkertijd moet het land werken aan een klimaat waarin abortus niet meteen in beeld komt, vindt hij. „We moeten voor een kindvriendelijker omgeving zorgen en voor een ruim aanbod van adviezen bij zwangere vrouwen die abortus overwegen.” Betere seksuele voorlichting hoort daar eveneens bij, meent de prins.

Actieve rol

Prins Alois eist voor de Liechtensteinse vorst een actieve rol in het politieke domein op. In het gesprek met het Volksblatt licht hij het toe. „Mijn vader en ik hebben in het verleden alleen een mening kenbaar gemaakt als we het gevoel hadden dat het om bijzonder belangrijke zaken ging. Dat willen we in de toekomst handhaven. Natuurlijk zijn dat dan vaak meningen die anderen niet goed uitkomen. Maar als men een staatshoofd wil dat alleen nog over thema’s kan spreken waarover iedereen hetzelfde denkt, geeft het staatshoofd geen juiste invulling aan zijn functie.”

Dit jaar wil de kroonprins aandacht schenken aan de uitvoering van bestuurlijke hervormingen, zoals de scheiding van kerk en staat. Het lijkt erop dat de prins de lijn van zijn vader, die in feite nog staatshoofd is, zal voortzetten. De politieke opvattingen van Hans-Adam zijn te vinden in diens boek ”De staat in het derde millennium” (2009). Daarin pleit hij voor het blijvende belang van de natiestaat als politieke actor met een kleine, snelle en slagvaardige overheid.

Dit is het vierde artikel over prinselijke paren die wachten op een troonswisseling. Over twee weken: Luxemburg.


Alois

Erfprins: Alois Philipp Maria, erfprins van Liechtenstein, geboren op 11 juni 1968. Getrouwd met erfprinses Sophie Elisabeth, prinses van Beieren en gravin van Rietberg. Vier kinderen: Joseph Wenzel (1995), prinses Marie Caroline (1996), prins Georg (1999) en prins Nikolaus (2000). Studeerde aan de Koninklijke Militaire Academie in het Engelse Sandhurst, en behaalde in 1993 een graad in de rechten.

Ouders: Vorst Hans-Adam II van Liechtenstein en prinses Marie Aglae, gravin Kinsky van Wchinitz en Tettau.

Broers en zus: Maximilian, gehuwd met Angela Brown, één kind. Constantin, gehuwd met gravin Marie Kálnoky von Köröspatak, drie kinderen. Prinses Tatjana, gehuwd met Philipp von Lattorff, zes kinderen.

Liechtenstein

Liechtenstein ligt in het Rijndal in de Alpen, tussen Zwitserland en Oostenrijk. Met een oppervlakte van 160,475 vierkante kilometer is Liechtenstein op vijf na het kleinste land op aarde. De dwergstaat is maar 24 kilometer lang. Het grondgebied is in 2006 met behulp van moderne technologie opgemeten, waarbij het land een halve vierkante kilometer groter bleek dan men voorheen dacht.

Onder de 36.000 inwoners nam het percentage christenen in de jaren 2000-2010 toe van 87,8 tot 92,2 (hoofdzakelijk rooms-katholieken); het aantal moslims slonk van 4,8 tot 3,4 procent.

Naast de vorst regeren 5 kabinetsleden en 25 parlementariërs. Pas sinds 1984 kent het land vrouwenkiesrecht.