Op 14 januari 2012 hoopt de Deense koningin, Margrethe II, haar veertigjarig regerings­jubileum te vieren. Volgens een recent onderzoek steunt bijna 75 procent van de Deense bevolking de monarchie. Men juicht het toe dat koningin Margrethe vooralsnog geen ambities lijkt te hebben om af te treden ten gunste van haar zoon, prins Frederik.

Zelf deed de koningin daar nog een schepje bovenop. In een interview vorig jaar gaf ze aan dat ze niet van plan is op korte termijn te stoppen. Het koningschap is voor het leven, stelde ze.

Bijna foutloos

Jes Fabricius Moller weet wat Margrethe tot zo’n geschikte vorstin maakt. „Waarschijnlijk dat ze zo weinig fouten begaat”, zegt Fabricius, sociaal wetenschapper en als lector verbonden aan de universiteit van Kopenhagen. „Je kunt de koningin het best vergelijken met een schoonmaakster. Zolang ze haar werk goed doet, merkt niemand het en hoor je geen klacht. Margrethe regeert nu zo’n veertig jaar bijna zonder een fout te hebben gemaakt. Dat is echt een indrukwekkende prestatie.”

Waar ze vooral mee scoort, is haar behendigheid met de media. „Ze geeft persconferenties, wat bepaald ongebruikelijk is in monarchieën. Daaraan dankt ze een belangrijk deel van haar succes.”

Hij voegt er een interessante opmerking aan toe. „Vergelijk het met Spanje: daar is de bevolking vooral juancarlista en minder monarchistisch. Op die manier zijn wij in Denemarken vooral margarethisten. Als Denemarken een republiek was, zou Margrethe meteen tot president worden gekozen.”

Prins

Verschuift de aandacht niet langzaam richting de kroonprins, nu de koningin dit jaar zeventig is geworden? Net als zijn moeder is prins Frederik geliefd. Hij deed er, overigens net als sommige leeftijdgenoten die in de koninklijke wachtkamer zitten, vrij lang over om zijn ware te vinden. De sportieve prins ontmoette in 2000 de Australische Mary Donaldson op de Olympische Zomerspelen in Sydney. Het paar verloofde zich in 2003 en trouwde in 2004. Daarna betrok het stel het paleis Amaliënborg in Kopenhagen. De presbyteriaans opgevoede Mary werd lid van de Lutherse Kerk, de nationale kerk van Denemarken. Intussen heeft het paar vier kinderen, onder wie een tweeling.

In het boek dat Volkskrantjournalist Jan Hoedeman en hofdeskundige Remco Meijer vorig jaar schreven over onze toekomstige koning Willem IV staat een vraaggesprek met de Deense prins Frederik. Daarin schetst de prins hoe hij het ervaart om in de wachtkamer te zitten. „Dat onderwerp speelt minder dan in Nederland, omdat jullie abdicatie kennen. Wij hebben die traditie niet. Dus als de voorbereidingsjaren als wachtjaren worden beschreven, dan is dat een perceptie. Ik heb geleerd ze zo niet te zien.”

Verdiepingsslag

De prins voegt eraan toe dat hij de wachttijd positief benut. „Je kunt je voorbereiden en tegelijkertijd kun je je eigen belangstellingen volgen. En die hoeven niet per se aan te sluiten bij wat er van een persoon van koninklijken bloede wordt verwacht. Tot aan onze generatie was het wachten een soms bijna traumatische ervaring, omdat je geacht werd inderdaad te zitten wachten. Soms werd je heel oud voordat je de troon kon bestijgen.”

De prins beschouwt het inhoudelijke belang van de wachttijd dat je kennis vergaart en een kwalitatieve verdiepingsslag maakt. Hij denkt dat de monarchie een goede toekomst heeft. „De monarchie is niet gestoeld op trends, maar op traditie en historische feiten. Wat voor monarchieën belangrijk is, is de traditie koesteren en je aanpassen aan nieuwe ontwikkelingen.”

Grondwet

Het is geen vraag of prins Frederik al dan niet klaar is voor de troon. „Het is zijn taak er klaar voor te zijn”, vindt Fabricius Moller.

Staat in Denemarken 75 procent van de bevolking achter de monarchie; ongeveer 15 procent koestert republikeinse gevoelens en 10 procent heeft geen mening. In 2009 kelderde het enthousiasme voor de monarchie vrij fors na een merkwaardig verloop van de campagne voor een referendum over gelijkberechtiging van man en vrouw bij de troonsopvolging.

Volgens Fabricius Moller is momenteel de politieke steun voor de monarchie groter dan de steun van het volk. „Dat heeft te maken met ons bestel. Het is enorm moeilijk de grondwet te veranderen, bijvoorbeeld richting een meer ceremoniële monarchie. Het zou van politieke zelfmoord getuigen je daaraan te wagen. Daarom beginnen politici er niet aan en laten ze dat item liggen, zelfs de meest linkse.”

Zelf typeert hij zich als pragmatisch conservatief. Over de monarchie: „Als het werkt, repareer het dan niet.”

Dit is het tweede artikel over prinselijke paren die wachten op een troonswisseling. Over twee weken: Groot-Brittannië.

Frederik

Kroonprins: Frederik André Henrik Christan, prins van Denemarken, graaf van Monpezat, geboren op 26 mei 1968. Getrouwd met Mary Donaldson, vier kinderen. Studeerde politieke wetenschappen.

Ouders: koningin Margrethe II van Denemarken en prins Henrik van Denemarken.

Broer: Joachim, getrouwd met Marie de Cavallier, één kind. Twee kinderen van zijn eerste vrouw, Alexandra Manley.

Opvolging: eerste in de volgorde van de troonopvolging, kan optreden als regent wanneer de koningin in het buitenland is.