Schiet Wilders er wat mee op dat het proces helemaal over moet?

Dat vinden hij en zijn advocaat, mr. Bram Moszkowicz, zelf kennelijk wel. Wilders heeft zijn argwaan tegenover de Amsterdamse rechtbank, onder voorzitterschap van mr. Jan Moors, nooit onder stoelen of banken gestoken.

De PVV-leider deinst er niet voor terug om zware woorden te gebruiken. „Het rechtssysteem is in Noord-Korea nog beter dan in Nederland”, zei hij in januari toen de Amsterdamse rechtbank bezwaren tegen de dagvaarding afwees. Ook het feit dat de rechtbank in januari drie van de achttien door Moszkowicz gevraagde getuigen afwees, schoot Wilders in het verkeerde keelgat.

De zaken stonden er voor Wilders toch goed voor? Het openbaar ministerie vroeg om vrijspraak op alle punten: groepsbelediging en aanzetten tot haat of discriminatie van moslims dan wel allochtonen.

Inderdaad vindt het OM dat Wilders vrijgesproken moet worden. Uiteraard zit Wilders’ raadsman ook op die lijn. Maar een eis van het OM is nog heel wat anders dan een vonnis van de rechtbank. In de zaak-Wilders gaat het om lastige afwegingen over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting. De rechter kan de weegschaal net de andere kant op laten slaan.

Hoezeer juristen de uitlatingen van Wilders verschillend beoordelen, blijkt immers ook uit de zogeheten beschikking van het Amsterdamse gerechtshof. Die beval in januari 2009 dat het OM Wilders alsnog moet vervolgen. Het gerechtshof hekelde de ver­gelijking tussen de Koran en ”Mein Kampf”. Het OM vindt dat die vergelijking juridisch door de beugel kan. Dat mensen gekwetst zijn in hun gevoelens, doet daar niet aan af. Moszkowicz hekelde de afgelopen week in felle bewoordingen de „veroordelende” beschikking van het gerechtshof. „Daar lusten de honden geen brood van.”

De afgelopen weken ontstond er vaker wrijving tussen rechtbank en Wilders?

Dat begon al op de eerste dag van de inhoudelijke behandeling van de zaak, drie weken geleden. Wilders kondigde toen aan zich op zijn zwijgrecht te beroepen. Voorzitter mr. Jan Moors zei daarop dat hij uit de media had begrepen dat sommigen zeggen dat Wilders wel stellingen poneert, maar de discussie uit de weg gaat. „Het lijkt er een beetje op dat u dat nu weer doet.” Die zin was tegen het verkeerde been van Wilders. Hij noemde het „schandelijk” dat Moors zijn zwijgrecht „becommentarieerde” en zei het gevoel te hebben tegenover een Kamerlid van D66 te staan. Toen al probeerde zijn advocaat de rechters naar huis te sturen. Die poging mislukte.

Later ontstond opnieuw commotie toen rechter Moors zei dat hij zich wel voor kon stellen dat een vrouw de vertoning van ”Fitna” in de rechtszaal niet wilde zien. Moszkowicz hekelde die opmerking van Moors, maar liet het er verder bij.

Hoe anders was dat vrijdag, toen er naar aanleiding van onder meer berichtgeving van PowNews en dagblad De Pers tumult ontstond rond een etentje in mei, waarbij getuige-deskundige prof. Hans Jansen met raadsheer prof. Ton Schalken sprak over de zaak-
Wilders.

Waar draait het om bij dat om­streden etentje?

Schalken was een van de drie raadsheren (zo heten rechters bij het gerechtshof) die het OM bevel gaven Wilders te vervolgen. Het is hoogst opmerkelijk dat hij zich verstaat met een getuige-deskundige in die zaak. Een rechter moet zo onafhankelijk en onpartijdig mogelijk opereren.

Stel dat een rechter regelmatig golft met zijn buurman. Als vervolgens die buurman wordt beschuldigd van een greep in de kas bij zijn baas, dan moet de bevriende rechter die zaak niet gaan behandelen, maar overlaten aan een andere rechter. Extra prangend is dat Schalken Jansen sprak over de zaak-Wilders, drie dagen voordat Jansen bij de rechter-commis­saris een getuigenverklaring aflegde.

Wat is de rol van de Amsterdamse rechtbank in verband met het etentje?

Moszkowicz vroeg de rechter vrijdag arabist Jansen als getuige te horen over het etentje. Jansen zelf zat vrijdag in de rechtszaal, zoals hij veel vaker aanwezig was tijdens zittingen in de Wilderszaak. Ineens stond de zaak op scherp toen de Amsterdamse rechters, na luttele minuten beraad, met de beslissing kwamen dat Jansen niet zou worden gehoord. Mogelijk zou dat later nog gebeuren.

Dat was voor Moszkowicz aanleiding te vragen de rechters van de zaak te halen. Dit keer met succes. De rechtbank had, zo oordeelde de wrakingskamer (een college van collega-rechters), getuige Jansen zonder meer moeten toestaan. Opvallend is dat de wrakingskamer het verzoek de rechters van de zaak te halen ook toestond „in het licht van de eerdere incidenten.” Daarmee doelde de wrakings­kamer onder meer op de beroering drie weken geleden rond de opmerking van rechter Moors over het beroep van Wilders op zijn zwijgrecht.

Waarom hebben de rechters vrijdag de getuige Jansen niet toegestaan?

Daarover doen diverse theorieën de omloop. Mogelijk hebben de rechters het niet zien zitten om een ‘heel circus’ te krijgen rond het optreden van een raadsheer. Zo had het zomaar gekund dat Moszkowicz ook raadsheer Schalken had willen laten opdraven als getuige. Die beelden zouden wel eens de wereld over kunnen gaan. Moszkowicz zelf zei vrijdagavond in tv-programma Pauw & Witte­man dat de beslissing van de Amsterdamse rechters te maken heeft met een soort arrogantie, in de trant van: wij hebben toch gelijk.

Heeft Schalken tijdens dat etentje Jansen werkelijk proberen te beïnvloeden?

De president van het Amsterdamse gerechtshof, mr. Leendert Verheij, stelt dat daar geen sprake van is. Zijn collega Schalken heeft slechts gesproken over de inhoud van de beschikking waar diens handtekening onder stond.

Er valt wel wat af te dingen op die redenering. De grens tussen citeren uit een beschikking en het aanprijzen daarvan is immers flinterdun. Als een schilder tegen een collega zegt: Kijk, voor dat huis heb ik de beste verf, de beste kwasten en het beste schuur­papier gebruikt, dan ligt daar toch al gauw de suggestie in dat die schilder zijn collega wil overtuigen van zijn waarheid dat het huis er pico bello uitziet. In ieder geval erkent Verheij –baas dus van Schalken– dat het optreden van de raadsheer „achteraf gezien ongelukkig” was. Vrij vertaald: ongelooflijk knullig.

Vindt Jansen dat hij is beïnvloed door Schalken?

Nee. De arabist bezwoer vrijdag voor diverse camera’s dat hij zich echt niet op andere gedachten laat brengen. Jansen, die net als Wilders vindt dat de islam uit is op overheersing, vond en vindt het maar niks dat Wilders zich voor de rechter moet verantwoorden. De PVV-leider moet zijn kritiek op de islam volgens hem frank en vrij kunnen verkondigen.

Is de zaak-Wilders een politiek proces?

Over de term politiek proces bestaat nogal wat spraakverwarring. Wilders staat als politicus voor de rechter. Dat wil nog niet zeggen dat politici achter de schermen aan de touwtjes trekken om hem veroordeeld te krijgen. In Nederland is de scheiding der machten. De politiek staat, als het goed is, op afstand van de rechterlijke macht. Aanhangers van Wilders zullen vermoedelijk niet bijster veel geloof hechten aan zo’n constatering. Zij zullen vinden dat de

‘linkse kerk’ een grote vinger in de pap heeft in rechterlijk Nederland. Wilders twitterde het woord ”maffiapraktijken” in verband met het optreden van Schalken. Veel juristen zullen gruwen van dergelijke forse taal.