DEN HAAG (ANP) - Premier Balkenende heeft in het Irakdebat zijn hoofd boven water gehouden en kan verder. Vijf oppositiepartijen zegden tijdens een urenlang en vaak fel debat het vertrouwen in hem op, maar de motie werd verworpen met 40 stemmen voor en 96 tegen.
De regeringspartijen CDA, PvdA en ChristenUnie aanvaardden de uitleg van Balkenende over het rapport van de commissie-Davids. Ook de VVD en de SGP vonden dit voldoende.
GroenLinks-leider Halsema diende de motie van wantrouwen in met de SP, PVV, D66 en de Partij voor de Dieren. Ze verweten de premier dat zijn toenmalige kabinet de Tweede Kamer in de aanloop naar de Amerikaans-Britse inval in Irak in 2003 op cruciale momenten onjuist, onvolledig en selectief heeft geïnformeerd. Dat is een politieke doodzonde, stelden ze. „Ontluisterend en beschamend” waren veelgebruikte termen van de oppositie.
De vijf oppositiefracties laakten de premier die in hun ogen niet meeging in de kritiek die in het rapport van jurist Willibrord Davids staat, terwijl het kabinet had aangegeven dat het rapport leidend zou zijn. Ook vonden ze de beperkte manier waarop Balkenende de ministeriële verantwoordelijkheid uitlegt, een uitholling van de democratie. PVV-leider Wilders sprak van een „staatsrechtelijke kronkelredenering”.
Ook hamerden de SP, GroenLinks, D66 en de PvdD erop dat het volkenrechtelijk mandaat voor de oorlog in Irak niet in orde was en dat daarom de politieke steun van Nederland onterecht was. Deze vier partijen drongen alsnog aan op een parlementaire enquête naar de besluitvorming. De VVD, PVV en de SGP waren het wel eens met het mandaat en de Nederlandse steun.
De PvdA was voorheen ook voor een parlementaire enquête, maar neemt genoegen met het onderzoek van Davids, de verklaring van het kabinet en de uitleg van de premier tijdens het debat. Balkenende herhaalde dat het kabinet inmiddels heeft toegegeven dat het mandaat „adequater” had gemoeten. Dit was een formulering waarmee enkele weken geleden een crisis binnen het kabinet werd bezworen.
Balkenende hield in het debat overeind dat het besluit om de inval in Irak politiek te steunen, zuiver en integer is genomen. Lang niet alles was volgens hem goed gegaan en de informatievoorziening had weliswaar beter gekund, maar het was „in politieke zin” niet onvolledig en niet onjuist. Ook CDA-fractieleider Van Geel zat op deze lijn.
De coalitiepartijen zijn tevreden dat het kabinet uit het rapport van Davids lessen trekt voor de toekomst. Volgens Van Geel is er geen sprake geweest van bewuste misleiding door het kabinet. PvdA-fractievoorzitter Hamer zei erop te vertrouwen dat de fouten die zijn gemaakt nooit weer zullen gebeuren. De regeringspartijen zijn het eens dat voortaan naar elke missie binnen een jaar een politieke evaluatie plaatsheeft.
