Koffie zonder koffie heeft geen bijsmaak van ontbossing
De koffieprijzen gaan door het dak. Een alternatief is koffie zonder koffie van de Nederlandse start-up Northern Wonder. Oprichter David Klingen kreeg inspiratie om op zoek te gaan naar een koffiealternatief toen hij de ontwikkeling van vleesvervangers zag.
Klingen werkte jarenlang als duurzaamheidsmanager voor grote supermarkten. „Ik probeerde toen vlees te verduurzamen, maar ik zag ook dat je meer impact op het milieu maakt als er wordt gekozen voor vleesvervangers.”
Hij vroeg zich af: waarom blijven optimaliseren als je ook een vervanger kunt maken? „Er zijn eindeloos veel keurmerken en duurzaamheidsinitiatieven in de koffiewereld, allemaal met de beste intenties. Maar als je het radicaal aanpakt, dan maak je koffie zónder koffie.”
Dus ging hij op zoek naar een manier om koffie te maken, alleen dan zonder koffiebonen die in de tropen aan koffieplanten groeien. „Ik wilde koffie die gegarandeerd ontbossingsvrij is.”
Koffie gaat namelijk gepaard met steeds meer ontbossing. „Dat komt omdat veel bestaande gebieden door klimaatverandering ongeschikt worden voor de koffieteelt. Andere gebieden worden juist geschikter.”
Want klimaatverandering zorgde onder meer voor de hogere prijs van koffie de afgelopen jaren. Oogsten vielen tegen door hevige droogte in Brazilië en zware regen en overstromingen in Vietnam.
Zoektocht
Zo’n vier jaar geleden begon de zoektocht van Klingen. Want welke niet-tropische ingrediënten konden de smaak van koffie benaderen?
Bestaande koffiealternatieven, bijvoorbeeld op basis van cichorei (bekend als oorlogskoffie), voldeden niet. „Om nog een keer de vergelijking met vleesvervangers te maken: sommigen bestaan al duizenden jaren, zoals het sojaproduct tofu. Het gros van de mensen haakt echter af als je dat als vlees verkoopt. Zo zit het ook met cichorei, het bestaat al heel lang, maar heeft niet de volle koffiesmaak. Die smaak willen wij wel echt nabootsen.”
Het moest dus anders. Dat betekende eindeloos puzzelen met ingrediënten en bereidingsmethodes, zoals branden. „We gebruikten een wetenschappelijke aanpak. Samen met Wageningen University & Research keken we eerst naar de theorie: wat maakt koffie eigenlijk koffie? Welke chemische componenten zijn essentieel? En kunnen we die ergens anders vinden?”
Donkere tonen
Het antwoord lag in een combinatie van kikkererwten, lupine, zwarte bes en granen. „Gebrande kikkererwten zorgen bijvoorbeeld voor de donkere tonen in onze koffie. De ingrediënten veranderen overigens continu, omdat we nog in ontwikkeling zijn. Dus over twee jaar kan het weer anders zijn.”
Het resultaat is volgens Klingen een product dat behoorlijk in de buurt komt van echte koffie, vooral als het met melk wordt gedronken. „Drink je altijd espresso, dan proef je natuurlijk het verschil. Maar in een cappuccino of filterkoffie werkt het verrassend goed.” Zelfs het cafeïnegehalte is hetzelfde.
Het koffiealternatief heeft mede dankzij het voorkomen van ontbossing een driekwart lagere CO2-voetafdruk. En ook qua watergebruik scoort het tot wel 90 procent beter dan gewone koffie – koffieplanten slurpen veel water.
Daarbij is Northern Wonder in potentie een stuk goedkoper dan gewone koffie, maar nu nog iets duurder dan andere koffie. „Nu hebben we nog een schaalnadeel. Als start-up zijn we dan ook op zoek naar investeerders om te kunnen opschalen.”
Dat Klingens koffie goedkoper is heeft alles te maken met de manier van telen. Voor klassieke koffie moeten arbeiders op soms steile hellingen besje voor besje plukken, met manden op hun rug. Een tijdrovend en arbeidsintensief proces. „Vergelijk dat eens met kikkererwten. Die oogst je met een grote combine net als graan. Dat is enorm efficiënt.”
Geur
Klingen kampt met twee grote uitdagingen. De eerste: de geur. „Als mijn vrouw beneden gewone koffie zet, ruik ik dat meteen. Die krachtige koffiegeur triggert en draagt ver. De vluchtige stoffen die daarvoor zorgen zijn lastig na te bootsen.”
Northern Wonder is verkrijgbaar in zes soorten. Als filtermaling, Nespressocapsules en een espressomaling, in een variant met of zonder cafeïne. De tweede uitdaging: een bonenversie. „Op kantoren en in steeds meer woningen zijn bonen het uitgangspunt. Hoe je onze ingrediënten in boonvorm krijgt is een ingewikkeld proces. We zijn ermee bezig en hebben voor onze methode zelfs een patent aangevraagd.”
Interesse
Koffieprijzen stegen de afgelopen tijd fors, maar Klingen ziet dat de Nederlander amper overstapt op alternatieven. „Als benzine duurder wordt, ga je ook niet opeens minder rijden. Zo werkt het bij koffie ook.”
Hij ziet wel een toenemende interesse van leveranciers voor kantoren. „Bedrijven bieden het personeel natuurlijk gratis koffie aan. Maar als gebruikelijke koffie twee keer zo duur wordt, moet de baas opeens een beslissing nemen. En dan komen alternatieven in beeld.”
Zelfs grote koffiebedrijven tonen interesse in Northern Wonder. „We worden benaderd door grote spelers. Dat is spannend. We zitten in de fase waarin we wat aan elkaar snuffelen.”
De consument kan Northern Wonder ondertussen in de schappen van supermarkt Albert Heijn tegenkomen. Hoewel de verkoop nog bescheiden is, ziet Klingen potentie voor groei.
Spanningsveld
De markt voor koffie zonder koffie levert een interessant spanningsveld op, ziet Klingen. Northern Wonder zou qua duurzaamheid kunnen scoren bij de hippe, bewuste randstedeling, die dat thema belangrijk vindt. „Alleen is dat ook de groep die hecht aan echte premiumkwaliteit koffie en dus kritisch is op de smaak. Dat is dus een lastige doelgroep.”
Een doorbraak komt misschien wel uit een heel ander segment. „Bijvoorbeeld van het arme platteland in Egypte. Daar wordt koffie altijd gedronken met melk en suiker. Voor dat soort markten is ons product al klaar. De route naar succes komt misschien wel uit zo’n onverwachte hoek.”
northern-wonder.com
