Banen die volledig verdwijnen of robots die het werk grotendeels overnemen – kunstmatige intelligentie gaat voor nagenoeg alle werknemers gevolgen hebben, zegt Henk Volberda. De hoogleraar strategie en innovatie aan de Universiteit van Amsterdam ziet AI niet snel in een kapsalon aan het werk „vanwege de precieze handelingen” die een kapper uitvoert. Maar de schoffelrobot en de metselrobot zijn er al. „En bij supermarktketen Jumbo ziet u een dweilrobot aan het werk.”

Vooral kantoorarbeid zal door kunstmatige intelligentie veranderen. „Lager opgeleiden doen vaak minder complexe taken, en deze zijn makkelijker dan ooit te automatiseren. Maar ook medewerkers van callcenters zullen worden vervangen, in dit geval door chatbots.”

Accountants zullen bij boekenonderzoek vaker AI inzetten om bergen aan gegevens snel te analyseren, zegt Volberda. Dat maakt veel bestaand werk op accountantskantoren overbodig. „Ook op bijvoorbeeld advocatenkantoren zijn minder mensen nodig. Het schrijven van een betoog of het uitzoeken van jurisprudentie kan ook door kunstmatige intelligentie worden gedaan. Daarnaast zullen werknemers worden vervangen door collega’s die wél met AI kunnen omgaan; die zijn sneller en productiever.”

„Het verhaal is wat mij betreft positief met betrekking tot de werkgelegenheid” - Henk Volberda, hoogleraar strategie en innovatie

Volberda baseert zijn uitspraken op een onderzoek dat hij, op verzoek van het World Economic Forum, met zijn team heeft gedaan naar de toekomst van werk in 55 landen. Het is woensdag gepubliceerd.

Stimulans

De grootste stimulans voor werkgevers om kunstmatige intelligentie in te zetten, is de krapte op de arbeidsmarkt, concludeert de UvA-hoogleraar uit de verzamelde data. „Door AI neemt het aandeel menselijke arbeid af. Uiteindelijk nemen algoritmes werk over om het einddoel sneller en beter te bereiken. Deels worden taken door kunstmatige intelligentie volledig overgenomen, deels worden werknemers hiermee efficiënter gemaakt.”

Hoewel er verschillen zijn per sector, stelt Volberda dat in 2030 nog slechts een derde van alle werkzaamheden door menselijke arbeid wordt uitgevoerd. „Een derde van de menselijke arbeid zal worden overgenomen door technologie en een derde zal worden uitgevoerd in samenwerking met technologie.”

Het is volgens de UvA-hoogleraar echter niet alleen kommer en kwel voor werknemers. Juist niet. Hij concludeert dat kunstmatige intelligentie en robotisering zorgen voor nieuw werk en nieuwe functies. Dat leert de geschiedenis van de technologie en automatisering. „AI zal leiden tot het verdwijnen van banen, maar niet tot minder banen.”

Er komen nieuwe functies bij die veelal eisen dat mensen structuur kunnen aanbrengen in grote hoeveelheden data. „Het verhaal is wat mij betreft positief met betrekking tot de werkgelegenheid. AI en informatietechnologie zullen naar verwachting 9 miljoen banen kosten, maar ook 11 miljoen banen creëren.”

Jongeren

Wat zou Volberda jongeren adviseren die staan voor een studie- of beroepskeuze? „Dat ze hun hart volgen, want niets is zo erg als werk te moeten doen dat je eigenlijk niet ligt.”

Maar als jongeren Volberda vragen waar de grootste baankansen liggen, dan wil hij wel tips geven. „In technologie-gerelateerde functies. Denk aan AI-experts, specialisten in big data, FinTech-ingenieurs (FinTech-bedrijven combineren financiële diensten met innovatieve technologie, red.) of softwareontwikkelaars.”

En wie dit niets vindt, doet er volgens Volberda goed aan functies in duurzame sectoren of in de energietransitie te overwegen. „Specialisten in autonome en elektrische voertuigen, milieutechnici en ingenieurs in hernieuwbare energie maken deel uit van de snelst groeiende beroepen.”