De Europese Commissie liet woensdag weten nog geen maatregelen te nemen tegen Meta, dat in de Verenigde Staten stopt met het controleren van berichten op de platforms op misleidende informatie door onafhankelijke experts. Pas als het bedrijf ook in de Europese Unie met factcheckers wil stoppen, komt de Europese Commissie in beeld, zei een woordvoerder. Die controles zouden volgens Meta-baas Mark Zuckerberg te vaak tot vormen van censuur leiden, aldus de topman.

Vooralsnog blijven de controles in Europa bestaan, maar volgens Mekić betekent dat niet dat we hier niets gaan merken van de verandering. „Het is niet dat we een Europese en een Amerikaanse Facebook hebben”, zei de onderzoeker woensdag. „Veranderingen aan de andere kant van de oceaan hebben ook nu al gevolgen hier.”

Mekić voorziet een „kat-en-muisspel”. Europese wetgeving schrijft bedrijven namelijk voor dat ze een risicoanalyse maken bij het product dat ze aanbieden, en daar zelf een plan bij maken om dat risico te verkleinen. Verbieden zou daarom „logisch zijn als bedrijven zich niet aan EU-regels houden en geen basisrespect hebben voor de hier geldende regels”, aldus Mekić. Maar een verbod is lastig, gebruikers omzeilen dat. Boetes kunnen deze bedrijven „met extreem hoge winstmarges wegboeken op hun kosten”, stelt de Leidse onderzoeker. „Bovendien bepalen ze de prijs op de advertentiemarkt.” Voor elke boete kan die prijs opgehoogd worden om de kosten te dekken.

Een oplossing ziet Mekić in het verbieden van de algoritmes zoals die nu worden gebruikt. Daarmee bepaalt Meta wat iemand te zien krijgt, zodat de gebruiker langer op het platform blijft en er zo meer geld wordt verdiend. Als de gebruiker alleen content ziet van iemand die wordt gevolgd, komt de controle terug bij de gebruiker. „Dat is veel vervelender voor die bedrijven, want je neemt ze de macht uit handen.”