Verwoestende stortregens hebben dinsdag, woensdag en donderdag in het zuiden en oosten van Spanje zeker 140 mensenlevens geëist. In de regio Valencia eiste het noodweer de hoogste tol. In de oostelijke kustregio werden tot woensdagnacht 92 doden geteld. De drie andere slachtoffers vielen in de aangrenzende regio’s Castilla-La Mancha en Andalusië. Er is nog een onbekend aantal vermisten. Door overstromingen en verwoesting van wegen en bruggen zijn veel dorpen afgesloten van de buitenwereld. Gevreesd wordt dat het dodental de komende uren verder zal oplopen.

Volgens de Spaanse weerdienst Aemet viel plaatselijk meer dan 400 millimeter neerslag in enkele uren. Auto’s, bomen en puin werden weggespoeld in kolkende watermassa’s die van de berghellingen stortten. Wegen, spoorlijnen en huizen raakten vernield door modderstromen die in plaatsen als Utiel en Letur een hoogte van drie tot vijf meter bereikten. Mensen konden hun huis niet uit door een opeenhoping van auto’s die voor hun deur was gekwakt. Ooggetuigen spraken van taferelen die doen denken aan een „oorlogsgebied”.

Geïsoleerd

Valencia, de derde stad van Spanje, was urenlang geïsoleerd omdat alle toegangswegen overstroomd waren. Rond middernacht zaten op de snelwegen rond de stad Valencia nog steeds 1200 mensen vast in hun auto. Zeker 5000 vernielde of omgewaaide voertuigen blokkeerden de snelwegen.

Meer dan honderdduizend inwoners zaten urenlang zonder stroom. Dat bemoeilijkte de reddingswerkzaamheden.

Het noodweer richtte grote schade aan in de intensieve tuinbouw van Almería. Hagelstenen ter grootte van een golfbal vernielden kassen en gewassen. Scholen bleven woensdag dicht.

Nieuws in beeld

Burgers lopen door Valencia, dat dinsdag en woensdag werd getroffen door dodelijke overstromingen. beeld AFP, Manaure Quintero

Een beschadigd huis in Letur, ten zuidwesten van Valencia. beeld AFP, Oscar del Pozo

Hulpdiensten maken een straat in Cartama bij Malaga schoon. beeld AFP, Jorge Guerrero

Auto’s staan kriskras door elkaar in een straat in Valencia. beeld AFP, Jose Jordan

Een man loopt door de modder in Picanya, vlakbij Valencia. beeld AFP, Jose Jordan

Depressie

Boosdoener is de zogenoemde DANA, een typisch mediterraan verschijnsel. De Spaanse afkorting staat voor geïsoleerde depressie in hoge luchtlagen. Dat is een luchtmassa die zich heeft afgescheiden van een koude stroming in hogere luchtlagen en die botst op warmere luchtlagen die de zeewind met zich meebrengt. Het gevolg is een atmosferische storing met extreme, koude neerslag. Vooral in de herfst, als het water van de Middellandse Zee nog warm is, komt dit voor. En doordat de zee nog nooit zo warm is geweest, zit er meer waterdamp in de zeelucht. Door het grotere temperatuurverschil is de botsing met de koude stroming nog heftiger.

De kritiek op de Valenciaanse regioregering van Carlos Mazón groeit. Want hoewel Aemet op dinsdagochtend al rood alarm afgaf voor de provincie, wachtte Mazón bijna twaalf uur om dat over te nemen – in Spanje zijn de regio’s verantwoordelijk voor burgerbescherming. Ongelukkig was het optreden van de regiopremier rond het middaguur, toen hij tegen de pers zei dat de regenval tegen het eind van de middag zou afnemen. Het tegenovergestelde bleek waar te zijn. Pas om 20.00 uur stuurde de Valenciaanse burgerbescherming een sms rond met de oproep binnen te blijven. Op dat moment was de schade al niet meer te overzien.

De regio Valencia wordt bestuurd door de conservatieve Volkspartij (PP) en het extreemrechtse Vox, dat de klimaatcrisis ontkent. Eén van de eerste maatregelen van de coalitie was het afschaffen van het regionale coördinatiecentrum voor rampenbestrijding. Dat is door de vorige regioregering opgericht met het oog op de verwachte toename van noodsituaties als gevolg van klimaatverandering.