Oekraïne is „in de praktijk” allang lid van de NAVO, zei Zelensky donderdag op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel. „Onze soldaten beschermen de grenzen met wapens van over de hele wereld, van Amerika tot Zweden, van Turkije tot Canada. We hebben bewezen de waarde van de democratie hoog te houden”, voegde hij eraan toe. Daarom zou het „natuurlijk onjuist zijn om Oekraïne politiek buiten de alliantie te houden”.

Nadat Zelensky eerder op de dag de EU-top had toegesproken, kreeg de president de mogelijkheid aan de hand van zijn zogenoemde overwinningsplan in het NAVO-hoofdkwartier uit te leggen hoe hij de oorlog van Rusland wil winnen. Ook minister van Defensie Roestem Oemjerov was aanwezig om de defensieministers van alle 32 NAVO-landen, die donderdag en vrijdag vergaderden, bij te praten over de situatie op het slagveld.

Anders dan in zijn vorige tienpuntenplan, dat een totale terugtrekking van Russische militairen uit Oekraïne beoogde, vraagt Zelensky in zijn vijf punten tellende overwinningsplan om een onmiddellijke uitnodiging om lid te worden van de NAVO. De bondgenoten hebben op de NAVO-top afgelopen zomer in Washington gezegd dat het pad naar lidmaatschap van Kyiv „onomkeerbaar” is. Een officiële uitnodiging is echter niet verstuurd.

„NAVO-lidmaatschap is ook een signaal aan Rusland: stop de oorlog” - Volodymyr Zelensky, president van Oekraïne

Signaal

Volgens Zelensky geven een groot aantal EU-lidstaten „volledige steun” aan zijn overwinningsplan. Maar vanuit de NAVO is minder happig op zijn wens gereageerd. „Ik kan hier niet zeggen dat ik het hele plan ondersteun”, zei Rutte woensdag voorafgaand aan de ontmoeting met Zelensky op een persconferentie. Hij sprak van „verschillende standpunten over specifieke aspecten van het plan”.

Alle bondgenoten zijn het erover eens dat Oekraïne niet NAVO-lid kan worden zolang het in oorlog is. Maar er wordt verschillend gedacht over het tempo van toetreding. Onder meer de Verenigde Staten en Duitsland trappen op de rem.

Zelensky zei donderdag te begrijpen dat Oekraïne waarschijnlijk pas daadwerkelijk tot het bondgenootschap kan toetreden als de oorlog voorbij is. Een officiële uitnodiging voor toetreding is echter ook al veel waard, maakte hij duidelijk. „Dan voelen we ons niet alleen. Het is ook een signaal aan Rusland: stop de oorlog.”

Rutte noemde het plan diplomatiek „een sterk signaal van Zelensky en zijn team” om de besprekingen een stap verder te brengen. Alle steun die de NAVO al aan Oekraïne verleent „slaat een brug naar lidmaatschap”, zei de NAVO-chef woensdag. Maar het land wordt pas echt lid „als de tijd daar rijp voor is”. „Ik ben ervan overtuigd dat Oekraïne op een dag lid zal zijn van de NAVO”, aldus Rutte.

Defensie-uitgaven

Naast toezeggingen over NAVO-toetreding vroeg Zelensky de bondgenoten om luchtafweer en toestemming om militaire doelen diep in Rusland te mogen bestoken. Die toezegging kreeg hij nog niet; wel trokken enkele bondgenoten hun portemonnee open om Oekraïne op een andere manier te steunen. Zo trekt Nederland samen met Denemarken en Tsjechië nog eens 271 miljoen euro uit om artilleriegranaten voor Kyiv te kopen.

De 32 defensieministers praatten ook over de NAVO-begroting en methoden om de militaire afschrikking te verbeteren. Minister van Defensie Ruben Brekelmans zei bij binnenkomst dat de NAVO zijn defensie moet versterken „omdat de Russische dreiging alleen maar toeneemt, niet alleen op de korte termijn maar ook op de langere termijn”. In NAVO-kringen klinkt de roep dan ook steeds luider om het doel voor defensie-uitgaven voor bondgenoten te verhogen tot 2,5 procent van het bruto binnenlands product.

De huidige norm van 2 procent –die tien jaar geleden is afgesproken– zou niet meer toereikend zijn om potentiële vijanden af te schrikken. Kijkend naar wat de huidige militaire plannen gaan kosten, dan komen we uit op de 3 tot 3,5 procent, zei de Nederlandse NAVO-topmilitair Rob Bauer onlangs in het praatprogramma Buitenhof. Een nieuwe norm van 2,5 procent klinkt nu in diplomatieke kringen als realistisch compromis tussen de wensen van militairen en de politieke realiteit.

Mogelijk zal op de NAVO-top volgend jaar in Den Haag meer duidelijk worden over een nieuwe NAVO-norm. Al is nog niets zeker. NAVO-besluiten worden met unanimiteit genomen, en de in militair opzicht zuinige Zuid-Europese landen staan niet direct te springen om nog hogere defensie-uitgaven. Spanje doet het met 1,3 procent ronduit slecht en ook Italië en Portugal zitten nog ruim onder de 2 procentnorm.