Hoe docenten moeten omgaan met toepassingen van kunstmatige intelligentie (AI), mogen de schoolbesturen zelf bepalen. Jelmer Evers begrijpt niet dat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) die verantwoordelijkheid daar heeft neergelegd. Vrijblijvend. „Iedereen doet daarom wat hij wil. Maar we kunnen de zaak niet op zijn beloop laten, zoals we jarenlang met mobieltjes hebben gedaan.”

De AOb bepleit een landelijke richtlijn voor het gebruik van AI in de lespraktijk. Vooral generatieve AI, zoals de chatbot ChatGPT van het Amerikaanse bedrijf OpenAI, maakt een opmars in het onderwijs. Veel leerlingen laten de chatbot hun huiswerk en werkstukken maken, terwijl docenten dat niet doorhebben of hun ogen ervoor sluiten.

Evers signaleert grote verschillen tussen scholen en binnen scholen. „Sommige docenten zijn goed op de hoogte van wat er speelt, andere helemaal niet. De meeste docenten zijn zich er helemaal niet van bewust wat ze met ChatGPT in huis halen: wil je grote techbedrijven als OpenAI zo veel invloed geven op je school, in je klaslokaal? Terwijl juist kinderen zo kwetsbaar zijn. Ze stellen zich die vraag echter niet, omdat ze onvoldoende op de hoogte zijn van de risico’s.”

„Wil je grote techbedrijven als OpenAI zoveel invloed geven op je school, in je klaslokaal?” - Jelmer Evers, vice-voorzitter Algemene Onderwijsbond (AOb)

Wereldwijd

De AOb heeft overleg gehad met onderwijsbonden wereldwijd. „We zijn tot de conclusie gekomen dat er op landelijk niveau afspraken moeten komen over het gebruik van AI in het onderwijs.” Daarmee legt de AOb de bal weer bij het ministerie.

Wat de AOb betreft, moet de AI die op school wordt gebruikt, voldoen aan een aantal standaarden, waaronder de eis dat de toegepaste algoritmes transparant en openbaar zijn. „We zijn dus niet tegen AI in de klas, maar we moeten er goed over nadenken hoe we die gaan gebruiken.”

Hij wil waken voor een opgelegd dictaat. „De invulling wil ik overlaten aan de schoolteams. Zij kunnen vanuit hun pedagogisch-didactische inzichten en hun levensbeschouwing bepaalde afwegingen maken.”

Ook moet de docent voor de klas praktische richtlijnen krijgen, vind de onderwijsman. „Hoe kan hij het praktisch inzetten in zijn lessen? Waarop moet hij letten? Welke pedagogisch-didactische knelpunten moet hij ondervangen? Wij gaan echt niet op de stoel van onze collega’s zitten, maar willen ze wel steunen.”

Herkenning

Piet Murre, lector didactiek en schoolvakken van Driestar Educatief, herkent zich in de problematiek die Evers schetst. „In onze waarneming gebruiken leerlingen behoorlijk vaak ChatGPT en dergelijke, en dat neemt toe naarmate ze ouder worden.”

Hij merkt op dat een kleine voorhoede van docenten bewust bezig is om generatieve AI op een verantwoorde manier in te zetten. Een grote middengroep is in grote lijnen op de hoogte van AI, maar weet niet precies hoe het werkt en doet er daarom niet veel mee. Een kleine groep houdt AI het liefst ver van zijn bed.

„Het leren beproeven van de geesten is nog belangrijker geworden dan het al was” - Piet Murre, lector didactiek en schoolvakken Driestar Educatief

Waarheid

Driestar Educatief komt voor het einde van de zomer nog met een notitie over AI voor basis- en voortgezet onderwijsscholen, laat Murre weten. Die moet hen helpen bij bezinning en beleid. „De uitdaging waar we voor staan, laat zich in twee vragen samenvatten: Welke kansen biedt ChatGPT om dichter bij het hart van leerlingen te komen? Welke bedreigingen zien we? Het leren beproeven van de geesten is nog belangrijker geworden dan het al was. Daarbij hoort het leren beoordelen en waarderen van informatie. Het gaat erom of de waarheid bevorderd wordt, evenals het inzicht in het vak.”