Op Sicilië is een week geleden de druivenoogst van start gegaan, twee tot drie weken eerder dan normaal en vroeger dan ooit. Het is een van de minder ernstige gevolgen van de langdurige hittegolf, in de heetste julimaand die ooit gemeten werd in Italië.
Vanuit Afrika oprukkende hogedrukgebieden zorgen al wekenlang voor temperaturen tussen de 35 en 40 graden en daar is Italië niet op berekend. Ook omdat in het verleden nooit veel is gedaan aan preventie, met name in het zuiden.
Aan de kusten van de Adriatische Zee wordt het toerisme bedreigd door een plaag van slijmalgen. De kwekers van vongole (venusschelpen) worden hier geconfronteerd met een grootschalige sterfte van de schelpdieren, die ook nog eens massaal worden opgevreten door de blauwe krab, een exoot die juist uitstekend gedijt in het lauwe zuurstofarme water. In het zuiden, bij de stad Taranto, zijn de mosselkwekerijen de dupe. En in viskwekerijen van Orbetello in Toscane komen tonnen dode paling en zeebaars bovendrijven.
Woestijnvorming
Waar het noorden af en toe nog wordt opgefrist door stortregens, blijven het midden en zuiden vrijwel geheel verstoken van neerslag. Het ernstigst is de toestand op Sicilië. In de afgelopen jaren heeft zich hier door de gestaag toenemende stroom van hete Saharalucht al een proces van geleidelijke desertificatie (woestijnvorming) ingezet. In Caltanissetta op centraal Sicilië regent het niet sinds 23 december.
„Een derde van de totale hoeveelheid getransporteerd water gaat verloren”
De akkers in het normaal zo vruchtbare noordoostelijke deel van het eiland bieden een desolate aanblik van verschroeid graan, dode vruchtbomen en verlaten groentekwekerijen. De tientallen stuwmeren en reservoirs, vanwaaruit de Siciliaanse landbouw van water werd voorzien, zijn zo goed als leeg. De 80 meter hoge dam van het meer van Ancipa staat amper nog met de voet in het water.
In de steden is kraanwater op rantsoen gesteld. Om de dorst van de bevolking te lessen, komen in het binnenland een paar maal per week tankwagens langs, terwijl in Licata aan de zuidkust een tanker van de Italiaanse marine is aangemeerd en onder particulieren zich een levendige waterhandel met gestaag stijgende prijzen ontwikkelt. Volgens een recent artikel in The New York Times zou de droogte ook schadelijk zijn voor het toerisme, maar dat wordt door Siciliaanse ondernemers –uiteraard– heftig ontkend.
Toch had op zijn minst een deel van deze misère kunnen worden vermeden. Sicilië beschikt over twaalf ontziltingsinstallaties, waarvan de meeste al jarenlang verwaarloosd dan wel gesloten zijn. Datzelfde geldt voor de 46 stuwdammen op het eiland, waarvan er 23 nog functioneren. Gouverneur Renato Schifani merkte onlangs tijdens een inspectiereis dat de verantwoordelijke commissie al twintig jaar niets aan onderhoud had gedaan.
Vergiet
Het Italiaanse waterleidingnet wordt in de media vaak vergeleken met een vergiet. Een derde van de totale hoeveelheid getransporteerd water gaat verloren door lekkage, breuken en illegale aftap. In delen van het zuiden stijgt dat aandeel tot meer dan de helft. De krant La Repubblica meldde vorige week, dat de helft van het Italiaanse net meer dan vijftig jaar oud is en dat opeenvolgende regeringen dertig jaar lang geen geld aan onderhoud hebben besteed.
De huidige minister van Infrastructuur, Matteo Salvini, stelde vorig jaar per decreet 12 miljard euro ter beschikking voor hoognodig onderhoud, maar in de begroting voor 2024 werd dat teruggebracht tot 900 miljoen. Wel werd 13 miljard uitgetrokken voor de brug over de Straat van Messina, een prestigeobject waaraan Salvini zijn naam heeft verbonden.
