De nadruk ligt volgens het planbureau op het stimuleren van werk en bestaanszekerheid en minder op andere hulpbronnen, „terwijl daar vaak de oorzaak ligt dat mensen niet mee kunnen komen. Het gevaar is dat de structurele ongelijkheid tussen groepen en mensen daardoor verder toeneemt.”

Volgens het SCP richt het akkoord zich vooral op basisbehoeften van mensen, zoals toegankelijke zorg, goed onderwijs en meer woningen. Ook ligt de focus vaak op werkende Nederlanders. Het planbureau spreekt van algemene maatregelen waarvan iedereen profiteert, in plaats van vooral burgers in kwetsbare situaties.

Daarnaast vindt het planbureau dat er weinig aandacht is voor het versterken van onderlinge solidariteit. „Terwijl voor het samen leven in een divers land verbinding tussen mensen en solidariteit naar anderen belangrijk is”, aldus het SCP. „Ten eerste om te voorkomen dat scheidslijnen die zich aftekenen in de samenleving te groot worden. Ten tweede om te zorgen dat iedereen mee kan doen en kansen heeft.” Het is wel positief dat in het akkoord wordt ingezet op het aanpakken van discriminatie en veiligheid, aldus het planbureau.

Psychisch welzijn

Het SCP constateert ook dat in het akkoord geen aandacht is voor het psychisch welzijn van mensen, „terwijl de psychische klachten bij met name jongeren de afgelopen tijd toenamen, net als eenzaamheid bij ouderen”.

Daarnaast ziet het planbureau dat de negatieve gevolgen van strikter migratiebeleid voor het welzijn van asielzoekers onbenoemd blijven. Een belangrijke aanname in het akkoord is dat het indammen van de instroom uit andere landen, positief uitpakt voor de sociale cohesie in Nederland. „Dat hoeft niet zonder meer zo te zijn”, aldus het SCP.

Ook stelt het planbureau dat er geen „scherpe keuzes” worden gemaakt over de houdbaarheid van de zorg. „Het hoofdlijnenakkoord is niet expliciet over welke zorg er minimaal beschikbaar is en wie de zorg gaat verlenen.”

Het akkoord zet volgens het planbureau sterk in op betaald werk en de zekerheid daarvan. „Andere vormen van participatie, zoals vrijwilligerswerk en mantelzorg blijven op de achtergrond, terwijl die erg belangrijk zijn in een samenleving waar de overheid in toenemende mate een beroep doet op burgers.”

Vorige week werd het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB afgerond en naar buiten gebracht. De Tweede Kamer debatteert er deze woensdag over.