Alternative gegen Deutschland. Duitse media spreken spottend over Alternative für Deutschland (AfD) nu steeds meer openbaar wordt over de omkoping van partijprominenten door Rusland en China. Jian Guo, de assistent van Europarlementariër en AfD-lijsttrekker voor de Europese verkiezingen Maximilian Krah, zit al anderhalve week in de bak op verdenking van spionage voor een Chinese geheime dienst.

Buitenlandse beïnvloeding in het Europees Parlement is een serieus probleem. In september 2022 werd de Hongaarse Europarlementariër Béla Kovács –bijnaam KGBéla– veroordeeld tot vijf jaar cel, omdat hij tussen 2009 en 2017 vanuit Brussel inlichtingen verzamelde voor het Kremlin. In december 2022 vonden Belgische agenten omgerekend 1,5 miljoen euro in contanten bij Europarlementariërs die zijn omgekocht door Qatar en Marokko. En in maart rolden de Tsjechische autoriteiten het Russische beïnvloedingsnetwerk Voice of Europe op. Zestien betrokken Europarlementsleden zouden zijn betaald om zich voor Rusland uit te spreken.

Tegenmaatregelen zijn in de maak. In juni vorig jaar stelde de Europese Commissie voor een waakhond in te stellen die voor alle EU-instellingen ethische normen gaat opstellen en de naleving zal controleren. Vorige week stemde het Europees Parlement met het voorstel in.

Straffen kan de waakhond echter niet. Met regels opstellen, controleren op de naleving, en vervolgens niet kunnen sanctioneren, lijkt het orgaan tandeloos. Bovendien lijkt het nut van het opstellen van een gedragscode beperkt. Dat je als Europees volksvertegenwoordiger niet de belangen van het Kremlin of Peking dient, zou immers iedere Europarlementariër moeten beseffen. Het opzetten van zo’n ethische waakhond zal bovendien nog jaren in beslag nemen, is de verwachting. Dus komt die te laat voor de Europese verkiezingen begin juni.

Brussel moet gedacht hebben: kunnen we zelf niet adequaat schoon schip maken, dan moeten onlineplatformen die buitenlandse beïnvloeding faciliteren daar maar bij helpen. Dinsdag maakte de Commissie bekend dat Meta, het moederbedrijf van Facebook en Instagram, niet voldoet aan de eisen van de nieuwe Europese Digitale Dienstenwet (DSA).

Voor Russische verspreiders van nepnieuws is het veel te makkelijk om op de platforms te opereren. Via desinformatiecampagnes verspreiden ze leugens over beslissingen in de EU, spelen in op polariserende thema’s zoals migratie, of plaatsen vraagtekens bij een eerlijk verloop van de Europese verkiezingen. Vooral betaalde advertenties op Facebook en Instagram zouden veel deepfakes en ander nepnieuws bevatten. Hulpmiddelen voor gebruikers om eventuele foute inhoud te melden, heeft Meta ontoegankelijk weggestopt.

Lost het bedrijf niet tijdig de problemen op, dan volgen hoge boetes, is het dreigement. Meta heeft inmiddels maatregelen aangekondigd om politieke beïnvloeding rond de Europese verkiezingen te voorkomen. Het bedrijf gaat politieke berichten en hun afzenders in de gaten houden en wil buitenlandse adverteerders van Facebook en Instagram weren.