Zo’n honderd kranen van Shanghai Zhenhua staan er op de Maasvlakte. Daarmee laden en lossen operators dagelijks duizenden containers op zeeschepen die de Rotterdamse havens aandoen. De kranen vormen een belangrijke schakel in de haveneconomie. Alleen al vorig jaar deden bijna 28.000 schepen Rotterdam aan. Ze vervoeren auto’s, consumentengoederen en materieel vanuit en naar alle windstreken. Om de zeevracht naar het achterland te brengen en Europese goederen naar Afrika en Azië te vervoeren zijn de havenkranen onmisbaar.

Precies die kranen zijn nu een bron van zorg voor het demissionaire kabinet. Eerder deze maand bleek dat in de Verenigde Staten onverklaarbare apparatuur in havenkranen van Shanghai Zhenhua was aangetroffen. De Amerikanen vonden volgens een rapport ”modems” voor communicatie in kraanmaterieel en in een serverruimte.

Lees ook

Brussel wil Europese technologie en industrie beschermen tegen China

De vondst voedt de argwaan dat China via elektronica cruciale infrastructuur kan bespioneren en saboteren. Het Financieele Dagblad meldde vorige week dat het kabinet daarom ook onderzoek doet naar apparatuur waarmee China zijn voelsprieten uitstrekt tot de grootste haven van Europa. Daarbij speelt mee dat Shanghai Zhenhua naast kranen in de Rotterdamse haven ook een Nederlands kantoor heeft en een fabriek waarin containerkranen worden gereviseerd en gemoderniseerd.

Trojaanse paarden

Het nieuws vanuit de Verenigde Staten mag het kabinet aanleiding geven om zelf onderzoek te doen, nieuw zijn de geruchten rondom de Chinese kraanfabrikant niet. Al in het voorjaar van 2023 werd het bedrijf in verband gebracht met spionage via de terminals in de Rotterdamse haven. Anonieme medewerkers van het Amerikaanse ministerie van Defensie noemden de kranen van Shanghai Zhenhua, dat volledig in handen is van het Chinese staatsconsortium China Communications Construction Company (CCCC), „Trojaanse paarden”: hun sensoren zouden de goederenstroom in havens kunnen volgen en in geval van een internationale crisis door China kunnen worden uitgeschakeld.

Minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) liet in reactie op Kamervragen naar aanleiding van de berichtgeving weten dat spionage niet helemaal kon worden uitgesloten. Hij zegde een onderzoek toe, met een deadline in het najaar van 2023. Zelf ontkende het bedrijf de spionage: de kranen worden gebruikt door Nederlandse terminals en de software in de kranen is uitbesteed aan andere bedrijven en niet direct toegankelijk voor medewerkers van het bedrijf.

Toch lag het bedrijf al eerder onder het vergrootglas van opsporingsdiensten. In 2021 deed de Amerikaanse FBI een inval op het schip in verband met verdenkingen van spionage. Het kabinet liet toen weinig los over de mogelijkheden dat medewerkers zouden spioneren voor China.

Elektrische auto’s

Zorgen over de mogelijkheden van China om cruciale infrastructuur te beïnvloeden en eventueel te saboteren zijn er al langer. In de achterliggende jaren bleek meermaals dat Chinese bedrijven toegang hebben tot veel (overheids)systemen. De groei van het aantal elektrische auto’s dat uit het land wordt geïmporteerd leidt tot zorgen over de veiligheid en eventuele spionage via sensoren.

In 2022 bleek verder dat een Chinees bedrijf de zonnepanelen van tienduizenden huishoudens kon saboteren – en daarmee het elektriciteitsnet zou kunnen platleggen. Verder worden Chinese apparaten gebruikt op Europese vliegvelden en bleek vorig jaar dat gemeenten en overheidsinstellingen gebruikmaken van beveiligingscamera’s die niet waterdicht zijn.

Dat Amerikaanse onderzoekers in de kranen van Shanghai Zhenhua communicatieapparatuur heeft aangetroffen, hoeft desondanks niet op spionage te wijzen. Modems kunnen immers ook worden gebruikt om de bedrijfstoestand van de kranen op afstand te bewaken. Het daadwerkelijke risico blijft daardoor ongewis. Het toegezegde onderzoeksrapport is op zijn vroegst in het volgende kwartaal beschikbaar.