Het brein vindt grote getallen maar moeilijk
Hoeveel blaadjes vallen er jaarlijks wereldwijd naar beneden? Dat weet natuurlijk geen mens, maar zelfs een goede schatting wordt heel erg lastig. Het zijn er zéker meer dan een miljoen en ook wel meer dan een miljard. Maar komt een biljoen of een biljard dan wel in de buurt?
Het aantal bomen wordt geschat op 3 biljoen en een boom kan zomaar 30.000 bladeren hebben. Dan hebben we het dus over 90 biljard blaadjes.
Afgezien van het feit dat deze schatting er waarschijnlijk heel erg naast zit, weet niemand zich enige voorstelling te maken bij zulke immense getallen. Dat geldt ook voor de cijfers in de Miljoenennota en voor de 100 miljard die president Biden bij elkaar probeerde te krijgen voor militaire steun aan Oekraïne en Israël. Win je met 100 miljard een oorlog, of is het een druppel op een gloeiende plaat?
„Hoewel er nog veel te ontdekken valt over de wiskundige vermogens van het menselijk brein, is één ding zeker: mensen zijn slecht in het verwerken van grote getallen.” Zo klonk in 2022 de conclusie van Amerikaanse wetenschappers die de beslissingen tijdens de coronacrisis onder de loep namen. Juist in die periode werden mensen bedolven onder een stroom van grote getallen.
Het bijzondere is dat we al snel ontzag hebben voor getallen, vooral in crisissituaties. Ze lijken de waarheid te spreken en bepalen alles op zulke momenten. Wie herinnert zich niet de pagina’s vol grafieken met besmettings-, opname- en sterftecijfers? Op basis van die onbevattelijke cijfers werden miljoenen euro’s aan steun uitgedeeld. Het grote getal nam de macht over, zo leek het. Het coronadashboard van Rijksoverheid was de baas.
Onze hersenen zijn prima in staat om kleine hoeveelheden te tellen, maar bij grotere getallen stappen we al snel over op schatten of vergelijken. Het verschil tussen 2 en 5 is eenvoudig aan een kleuter uit te leggen, maar het verschil tussen 62 en 65 niet, ondanks het feit dat het in beide gevallen maar om een verschil van 3 gaat.
Hoelang duurt een miljoen seconden? Weinig mensen zullen direct inzien dat dit ruim elf dagen duurt.
Het lastige is dat we tegenwoordig toch steeds meer door grote getallen worden overspoeld. Wat koop je precies als je een telefoon koopt met een geheugen ter grootte van 128 gigabyte, een camera met 200 megapixel en een accu met een capaciteit van 5000 mAh? Alleen een vergelijking met andere telefoons geeft wat inzicht, maar ook dan blijft het onzeker wat voor foto’s een camera met ‘maar’ 10.000.000 pixels maakt. In het geval van de 5000 mAh is er helemaal iets geks aan de hand. Eerst vermenigvuldigen we de capaciteit met duizend, en vervolgens delen we die door duizend: de ”m” in mAh staat namelijk voor ”een duizendste”. Zou een accu met 5 Ah slechter verkopen dan eentje met 5000 mAh?
Terug naar de natuur. Als je schattingen maakt over het aantal blaadjes, grassprietjes, zandkorrels, sterren of atomen, wat heb je dan aan triljoenen en triljarden? Er blijft maar één woord over dat iets weergeeft van de Schepper van dit alles: groots.