Hongaarse voorgangers van allerlei kerkelijke pluimage –gereformeerd, luthers, evangelisch– zijn deze middag aangeschoven, weet Marco de Leeuw van Weenen, tolk op de conferentie. De geboren Nederlander is werkzaam in de Magyarországi Református Egyház, de Hongaarse Gereformeerde Kerk (HGK). Net als ds. Imre Zöld uit Boedapest, die de conferentie organiseerde, in samenwerking met het Nederlandse Deputaatschap voor Israël (DvI) van de Gereformeerde Gemeenten.

Een welkomstwoord spreekt ds. Aaron Stevens, predikant van de Schotse St. Columbagemeente die samenkomt in het 113 jaar oude gebouw van Scottish Mission.

Na hem begroet ook ds. Zöld de bijna dertig bezoekers. „De grote vraag bij het werk onder Joden is: hoe kunnen we zó van hen houden dat we hen het Evangelie kunnen verkondigen?” Zelf kiest hij vooral voor de weg van het leggen van duurzame contacten, vertelt hij. De predikant presenteert een bundel met fragmenten uit een biografie over Duncan van David Brown, die door een Hongaarse lutherse predikant is vertaald, gefinancierd door het DvI. Alle gasten krijgen een exemplaar mee.

Vervanging

Ds. A. Schot, voorzitter van het DvI, roept de aanwezige Hongaren op om „schouder aan schouder te staan om de opdracht die de Heere ons geeft ten aanzien van Zijn verbondsvolk uit te voeren”. Volgens de predikant zou samenwerking goed in de geschiedenis passen „Al eeuwenlang zijn er banden tussen de HGK en gereformeerde kerken in Nederland.”

Voorheen was ook in zijn kerkverband de vervangingstheologie nadrukkelijk aanwezig: de kerk in plaats van Israël als Gods volk, legt ds. Schot uit. „Ik herinner me uit mijn jonge jaren dat predikanten veel aandacht besteedden aan de betekenis van een tekst voor Gods volk nú, maar nauwelijks iets zeiden over de betekenis voor het Joodse volk. Langzaam is daar verandering ingekomen door Bijbelonderzoek, vooral vanuit Romeinen 9-11. Wij als niet-Joden zullen gezegend worden door de bekering van de Joden, volgens Romeinen 9:12.”

Het werk onder Israël is daarom essentieel, stelt ds. Schot. „Er is geen aparte weg tot de zaligheid voor het Joodse volk. Er is maar één Naam tot zaligheid gegeven. Maar hoe zullen zij in die Naam geloven, als er niemand is die hen Die verkondigt? John Duncan en veel andere Schotse predikers waren zich van die nood bewust, in lijn met de Schotse puriteinen.”

Noachs profetie uit Genesis 9:27 spreekt de Nunspeter predikant altijd erg aan, zegt hij. „Jafeth, de eerstgeborene, krijgt geen eigen tent, maar moet in Sems tent wonen. Daaruit blijkt dat wij niet zonder het Joodse volk kunnen.”

Kerst

De Joodse Kata Tar (60) uit Boedapest is een de bezoekers van de conferentie. Haar oma kreeg als Joods kind onderwijs op de meisjesschool van Scottish Mission –in het gebouw waar de conferentie plaatsvindt– en werd daardoor christen. „Met Kerst maakte ze altijd het hele huis schoon; een gewoonte die ze overbracht vanuit het grondige schoonmaakritueel bij het Joodse Pesachfeest”, vertelt Tar onder de gezamenlijke maaltijd die het congres afsluit. Haar dochter, Kata’s moeder, kreeg desondanks geen christelijke opvoeding, omdat het atheïsme de norm was in het communistische tijdperk in Hongarije. Wel leerde ze als klein kind psalmen in de Hongaarse kerk. Nadat Tar, die „als geassimileerde Jood” opgroeide, op 25-jarige leeftijd christen werd, zongen zij en haar moeder die samen. Op hoge leeftijd kwam ook haar moeder tot het christelijke geloof.

„Het is het meest Joods om de Joodse Messias te volgen”, zegt Tar. Ze geeft leiding aan de Boedapester afdeling van Jews for Jesus, een organisatie die onder Joden evangeliseert. „De beste manier om van Joden te houden is het Evangelie met hen te delen. Antisemitisme is in Hongarije niet dominant aanwezig, maar bedekt is het er wel, ook in de kerken. Maar als mensen begrijpen dat God de Joden heeft uitverkoren, juist zodat ze tot zegen zijn voor de volken, verdwijnt antisemitisme uit hun hart. En alleen het Evangelie kan mensen dat laten zien.”

Hoogtepunt

De conferentie over Duncan is „een hoogtepunt” voor het werk van het DvI, vindt algemeen secretaris Johan de Jong. De bijeenkomst is bedoeld om predikanten van de HGK warm te maken voor het werk van ds. Zöld in de Hongaarse hoofdstad: Evangelieverkondiging onder Joden. De bereidwilligheid binnen de HGK om onder Joden te evangeliseren is vanouds klein, legt De Jong uit. „Een van de redenen is dat veel Hongaarse Joden betrokken waren bij het communistische bewind waar de kerk juist onder leed. Het is opmerkelijk dat we nu met predikanten van de HGK kunnen spreken over het Joodse volk.”

De Duncanconferentie werd dinsdag ook al gehouden in Oradea, Transsylvanië. In dat gebied van Roemenië zijn veel gemeenten van de HGK.