Op steeds meer Nederlandse daken liggen zonnepanelen. Hierdoor stijgt het aantal huishoudens dat eigen energie opwekt. Stroom die een klant niet zelf gebruikt levert hij terug aan het net.

Voor veel energieleveranciers wringt daar de schoen. De meeste stroom leveren huishoudens overdag terug aan het net. Logisch, want zonnestroom wordt alleen opgewekt als de zon schijnt. Energieleveranciers komen zo met veel energie te zitten waar op dat moment weinig vraag naar is. Dat drukt de prijzen, waardoor het energiebedrijf weinig aan deze stroom verdient of er zelf op moet toeleggen.

In de avonduren hebben huishoudens stroom nodig, maar die kunnen ze dan niet zelf opwekken met de zonnepanelen. Op die momenten moet de leverancier voor energie zorgen. Dat gebeurt veelal met stroom die is opgewekt in kolen- en gascentrales. Die energie kost meer dan de overdag teruggeleverde zonnestroom. Kortom, in deze situatie komt de leverancier er betrekkelijk bekaaid van af.

Tientjes

In augustus besloot Vandebron als eerste energieleverancier om kosten voor het terugleveren van zonnestroom voortaan bij klanten in rekening te gaan brengen. Door de maatregel gaat de energienota van 70.000 klanten hoger uitvallen. De extra kosten kunnen oplopen tot meerdere tientjes per maand.

De maatregel van Vandebron geldt overigens voor alle teruggeleverde stroom, los van de zogeheten saldering. Het is dus een extra kostenpost op de factuur.

Meerdere energiebedrijven lieten weten ook over een dergelijke maatregel na te denken. Een woordvoerster van Eneco zegt desgevraagd dat het bedrijf hier nog steeds mee bezig is. „We herkennen namelijk het probleem van de hoge kosten van het terugleveren van zonnestroom”, zegt ze. Ook Vattenfall geeft aan momenteel op zoek te zijn naar „een manier om de terugleverkosten zo eerlijk mogelijk te verdelen”, weet een zegsman.

De consument met zonnepanelen hoeft echter niet in de rats te zitten als meerdere energiebedrijven het voorbeeld van Vandebron gaan volgen. Roland van der Klauw, directeur van de stichting Wocozon, wijst op de mogelijkheid om met de leverancier een overeenkomst af te sluiten op basis van een modelcontract, een alternatief voor het normale contract dat een leverancier aanbiedt „Wie dat doet, hoeft geen terugleverkosten te betalen.”

Ontlopen

Toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft dit modelcontract opgesteld om de consument te helpen bij het begrijpen van de voorwaarden van de verschillende energiecontracten. Hierin staan standaardbepalingen over de tarieven, looptijd en opzegtermijnen. Op basis van dit contract kan de consument een overeenkomst aangaan bij alle Nederlandse energieleveranciers. De voorwaarden in het standaardcontract zijn dan van toepassing.

In de modelovereenkomst van de ACM staat niets over een terugleverheffing van zonnestroom, weet Van der Klauw. Dus als een consument bij Vandebron aanklopt en op basis van het modelcontract een overeenkomst wil afsluiten, dan kan hij als zonnepaneleneigenaar de terugleverkosten ontlopen.

Van der Klauw –die met zijn stichting als doel heeft om bewoners van sociale huurwoningen mee te laten profiteren van de opbrengsten van zonne-energie– heeft zelf de proef op de som genomen. Hij benaderde Vandebron of hij een modelcontract kon afsluiten. „Dat ging niet van harte.”

Flauw

Het begon met een mail, maar daar kwam geen reactie op. Na een belletje naar de klantenservice hoopte Van der Klauw dat er schot in de zaak zou komen, maar het contact bleef stroperig verlopen. Mailtjes en terugbelverzoeken bleven dagen liggen. Uiteindelijk duurde het drie weken voordat hij het contract rond had. „Maar ik ben nu wel klant bij Vandebron zonder terugleverkosten te betalen.”

Leveranciers zijn wettelijk verplicht om klanten te wijzen op de mogelijkheid van het modelcontract. De ACM heeft diverse energiebedrijven op de vingers getikt omdat ze dat onvoldoende doen. Zo staat de optie om voor een modelcontract te kiezen soms niet eens vermeld op de website. Vandebron doet dat wel, maar de optie is lastig te vinden op de website.

Van der Klauw vindt dat het kabinet niet kordaat optreedt. Zo ergerde hij zich aan energieminister Rob Jetten. „Tegen de Kamer zei hij dat Vandebron niets verkeerds heeft gedaan door terugleverkosten van zonnestroom voortaan bij de klant in rekening te brengen, maar dat iedereen natuurlijk naar een modelcontract mag vragen. Dat vind ik flauw van hem. Hij moet het omdraaien: leveranciers moeten klanten hier juist actief op wijzen.”

Vergelijken

Van der Klauw, die in het verleden het ministerie van Economische Zaken heeft geadviseerd over de salderingsregeling, raadt huishoudens met zonnepanelen aan om bij de leverancier eerst te vragen naar het modelcontract –met daarin alle gespecificeerde kosten– voordat hij met het bedrijf in zee gaat. „Zo kun je het beste meerdere modelcontracten met elkaar vergelijken.”

Een modelcontract hoeft niet voor iedereen voordeliger uit te pakken, waarschuwt Van der Klauw. Hierin staan variabele tarieven die voor een halfjaar vaststaan. Als de consument een meerjarig contract wil met vaste tarieven, voorziet de standaardovereenkomst daar niet in, legt Van der Klauw uit. „Als je voor een modelcontract kiest en daarna de energieprijzen blijken te stijgen, was het wellicht voordeliger geweest als je voor de zekerheid van een vast contract had gekozen.”