Midden in de nacht een knal, een lichtflits, rook en vervolgens loeiende sirenes. In sommige wijken van Nederland is het schering en inslag. Al meer dan 350 keer ging er dit jaar ergens in Nederland een explosief af bij een woning of bedrijfspand, meldde de politie eerder deze week aan de NOS. In 2022 ging het nog om een totaal van 227 incidenten over een heel jaar. Een flinke toename dus.

Veel van die ontploffingen hebben te maken met de georganiseerde drugscriminaliteit, stelt een woordvoerster van de Politie Eenheid Rotterdam desgevraagd. Eerder zei burgemeester Aboutaleb al dat meespeelt dat in de Rotterdamse haven veel drugs worden onderschept. Criminelen laten de explosieven plaatsen om angst te zaaien bij een vijand of een tegenstander in de onderwereld af te persen.

Vooral in de regio Rotterdam, waar ook bijvoorbeeld Vlaardingen en Capelle aan den IJssel onder vallen, zijn de ontploffingen bijna aan de orde van de dag: de politie kreeg daar al 120 meldingen. In 2021 ging het om 12 incidenten, vorig jaar waren het er al 65. Het merendeel van de explosies vindt plaats in Rotterdam zelf.

Neem de Wolphaertsbocht, een straat in de Rotterdamse wijk Charlois van een kleine 2 kilometer lang. In juli was het twee nachten achter elkaar raak in deze straat, eerst bij een portiekflat, de nacht erna bij een café. Een maand later vonden er binnen 24 uur twee ontploffingen plaats bij een viswinkel.

Ook deze week was het weer raak in de Maasstad: in de nacht van woensdag op donderdag ging er een explosief af in de wijk Delfshaven.

Bendeoorlog

Maar de laatste tijd blijft het geweld niet begrensd tot de grote steden. Ook in de provincie Groningen werden al meerdere panden bestookt. Zo was er eerder deze week een ontploffing bij een zonne- en nagelstudio in Oude Pekela. Volgens het Dagblad van het Noorden is er een bendeoorlog gaande, wat de politie overigens niet bevestigt.

De schade die de explosieven aanrichten, varieert van keer tot keer, vertelt de woordvoerster. „Soms zien we niet meer dan een roetplek, soms liggen er ramen uit, soms is het zo erg dat er ook binnen in een pand schade is.” Gewonden vallen er vrijwel nooit. „Een paar keer raakte iemand door rondvliegende glasscherven lichtgewond. Maar die gevallen zijn op één hand te tellen.”

Cobra’s

Intussen is het voor de politie moeilijk om de ontploffingen te voorkomen. In de meeste gevallen worden cobra’s –zwaar knalvuurwerk– gebruikt, al dan niet aan elkaar vastgetapet of verbonden aan een fles met brandbare vloeistof, legt de woordvoerster uit. „Hoewel het om illegaal vuurwerk gaat, is het relatief eenvoudig om aan een cobra te komen. In andere Europese landen kun je dit vuurwerk legaal krijgen. Wij pleiten daarom voor strengere regelgeving op Europees niveau.”

Hoewel de opmars van de incidenten met explosieven lastig lijkt te stuiten, hield de politie Rotterdam dit jaar meer dan honderd verdachten aan voor excessief geweld. Daar valt naast het plaatsen van explosieven ook vuurwapengeweld onder. Ook probeert de politie toekomstige aanslagen af te wenden. „We doen overkoepelend onderzoek en analyseren waar en wanneer er vaak explosies plaatsvinden”, zegt de woordvoerster. „Op die manier kunnen we gerichter surveilleren.”

Daarnaast pleit de politie voor meer actie om nieuwe aanwas in het criminele circuit te voorkomen. Vaak zijn de uitvoerders, die de explosieven plaatsen, jong. Ze worden via sociale media geronseld. Hun motief is niet zelden snel veel geld verdienen. Voor het plaatsen van een vuurwerkbom krijgen ze in sommige gevallen een paar honderd euro, in andere gevallen een paar duizend. In Amersfoort verdiende een 18-jarige jongen 230 euro voor het gooien van vuurwerk in een woning, blijkt uit een uitspraak die de rechter eerder deed.

De jongste verdachte die de politie in het afgelopen jaar oppakte, was slechts 13 jaar. Dat baart de politiewoordvoerster zorgen. „Kinderen kunnen om allerlei redenen in de criminaliteit belanden. Door schulden, gezinsproblemen, armoede of uit pure verveling. Wij willen dat er meer wordt ingezet op vroege signalering van deze problemen. Jongerenwerk is veelal wegbezuinigd in probleemwijken, terwijl dat heel belangrijk is.”

Daarnaast doet de politie er alles aan om mensen ertoe te brengen melding te doen als ze weten van vuurwapen- of vuurwerkbezit in hun omgeving, vertelt de woordvoerster. „Dat kan volledig anoniem. Die hulp vanuit de samenleving is cruciaal voor een effectieve aanpak van dit geweld.”