Twee burgers die het verwijt van het Openbaar Ministerie (OM) hebben gekregen dat ze bij een klimaatprotest op Schiphol de wet hebben overtreden, terwijl ze daar naar eigen zeggen helemaal niet waren, zijn verbijsterd over de onderzoeksmethode. Bestuurskundige Kirsten Verdel en voormalig directeur van Greenpeace Nederland Anna Schoemakers vertellen het ANP over hun ervaringen. Verdel: „Het is heel bijzonder welke stappen zijn gezet.”
Beiden kregen in juli een brief van het OM. Daarin stond dat ze op 5 november vorig jaar „wederrechtelijk” het terrein van de luchthaven hadden betreden. Ze kregen daar een waarschuwing voor. Een dergelijke brief is naar 176 mensen verstuurd. Verdel en Schoemakers houden stellig vol dat ze die dag elders waren. Ze hebben bezwaar gemaakt en willen dat hun naam wordt verwijderd uit dossiers van het OM en de Koninklijke Marechaussee (KMAR), die het onderzoek uitvoert.
De bezwaarmakers hebben inmiddels een gesprek met de KMAR gehad. Daarin kregen ze te horen hoe ze in beeld waren gekomen. Bij beiden kwam het erop neer dat de Marechaussee foto’s van betogers had vergeleken met foto’s van hen in openbare bronnen, zoals sociale media. „Ik kreeg een foto te zien van een persoon die ik niet ken, volgens mij een manspersoon, en de mensen tegenover me aan tafel zeiden: ‘Dit ben jij’”, vertelt Schoemakers. „Ik zei: dat ben ik niet. Toen hebben ze een gezichtsherkenningsexpert erbij gehaald.”
Het gesprek was vorige week, een oordeel heeft ze nog niet vernomen. „Dit is bizar om mee te maken, het lijkt wel iets uit een slechte film”, vertelt Schoemakers.
Verdel maakte hetzelfde mee. „Ze lieten een foto zien van een vrouw op wie ik in de verste verte niet lijk”, vertelt de bestuurskundige. Opnieuw werd hulp van een identificatie-expert ingeroepen, maar bleef uitsluitsel achterwege. „Dit proces deugt gewoon niet”, vervolgt ze. „Er wordt gehandeld alsof je verdachte bent, terwijl je ‘betrokkene’ wordt genoemd. Tegelijkertijd staat je naam wel in twee systemen.” Ze vindt dat de KMAR moet stoppen met deze werkwijze. „Identiteiten moeten op een meer gedegen manier worden vastgesteld dan door het simpelweg opzoeken van wat profielfoto’s.”
Allebei vinden ze ook dat de bewijslast is omgedraaid, omdat ze het verzoek kregen bewijs te leveren dat ze níét bij het protest waren. Toch besloten ze mee te werken. „Ik wil die waarschuwingsbrief en dit hele onderzoek van mijn nek af”, zegt Schoemakers.
Justitie wil nog niet in detail treden. Wel gaf het OM eerder aan het „betreurenswaardig” te vinden als mensen ten onrechte een brief hebben gekregen. In totaal claimen zeven mensen dat. Oordelen volgen „zo snel mogelijk” na afronding van het onderzoek, zegt een woordvoerster.