Er is geen alternatief voor de zogeheten kritische depositiewaarde (KDW) als maatstaf voor de toelaatbare stikstofneerslag op kwetsbare natuur. Maar als sectoren, waaronder de landbouw, zich aan uitstootnormen moeten houden, is bij de vergunningverlening geen depositieberekening meer nodig.
Dat schrijven de ‘stikstofprofessoren’ Wim de Vries en Jan Willem Erisman en hoogleraar omgevingsrecht Chris Backes in hun donderdag vrijgegeven verslag aan minister Christianne van der Wal (Stikstof). De bewindsvrouw had hen gevraagd daarnaar te kijken.
Boerenorganisaties als Agractie en Farmers Defence Force hebben kritiek op de KDW en de daarmee samenhangende modelberekeningen waar de verlening van natuurvergunningen op is gebaseerd. Zij vinden dat de overheid zou moeten kijken naar de daadwerkelijke staat van de natuur in stikstofgevoelige gebieden.
In de stikstofwet van 2020 heeft het vorige kabinet vastgelegd dat de stikstofneerslag (depositie) tot 2035 fors omlaag moet. In dat jaar moet die in 74 procent van de kwetsbare natuur onder de KDW liggen. Daarvoor moet de ammoniakuitstoot door de landbouw gehalveerd worden ten opzichte van 2018.
Volgens de wetenschappers is de KDW een “robuuste, internationaal gevalideerde maat voor de effecten van stikstof op natuur”. Alternatieve maten zijn wetenschappelijk niet geschikt of zorgen ervoor dat de doelen niet worden gehaald. Het per gebied vaststellen van de staat van instandhouding is volgens hen “praktisch onuitvoerbaar“. Wel vinden de drie dat de overheid niet alleen naar stikstof moet kijken als het om de kwaliteit van de natuur gaat. Ook zaken als beheer, de beschikbaarheid van water en recreatie hebben invloed.
Schot
In hun essay stellen de drie onder meer voor om een schot te plaatsen tussen ammoniak (wat vooral uit de landbouw komt) en stikstofoxiden (verkeer en industrie). Elke sector dient zijn eigen broek op te houden. Stikstofruimte van opgekochte boerderijen kan dan niet meer gebruikt worden voor bijvoorbeeld de vergunningverlening aan een vliegveld of snelweg.
Een andere suggestie is dat boeren concrete normen krijgen opgelegd voor de maximale uitstoot van stikstof en broeikasgassen en voor de waterkwaliteit. Die normen zouden moeten worden afgeleid van de landelijke doelen. De boer kan zelf bepalen hoe hij daaraan gaat werken. In een zone rondom overbelaste natuur zijn de stikstofeisen scherper.
De wetenschappers zien mogelijkheden voor de herinvoering van een drempelwaarde voor stikstofoxiden in onder meer de woningbouw. Eind vorig jaar sneuvelde de bouwvrijstelling nog bij de rechter.