Van Beek deed de achterliggende vier jaar promotieonderzoek voor de Hogeschool Utrecht naar de financiële problemen bij mensen die de gevangenis verlaten. Maandag verdedigt ze haar proefschrift ”Mea Culpa. The complexity of financial problems among probation clients” (”Mea Culpa. De complexiteit van financiële problematiek onder reclasseringscliënten”). De plechtigheid vindt plaats in de aula van Tilburg University.

De in Veenendaal opgegroeide Van Beek weet zich gedreven door christelijke beginselen. „De Bijbel is duidelijk: er is straf nodig voor overtredingen, maar iemand moet wel hoop kunnen hebben op een nieuw begin als de straf erop zit. Ik heb vaak wanhoop, gelatenheid en troosteloosheid gezien in de ogen van gevangenen. Het is belangrijk om hen perspectief te bieden. Een juist zicht op de schuldenproblematiek kan daaraan bijdragen.”

Voor haar studie nam de onderzoeker aan de Hogeschool Utrecht onder andere 250 dossiers van reclasseringscliënten door en hield ze interviews met reclasseringswerkers en cliënten. „Ik wilde niet de buitenstaander zijn, maar de mens zien achter de misdaden. Daardoor hoorde ik de emoties en het verdriet in de verhalen van de gestraften.”

Strenger

Ze kwam tot de conclusie dat heel wat gestraften weer in de gevangenis belanden door hun schulden. „Veel mensen zijn door geldproblemen al in hun jeugd op het verkeerde pad geraakt. Als ze uit de gevangenis komen, weten ze vaak niet hoe ze anders moeten gaan leven. Het is dan het makkelijkst om via criminele activiteiten de nog openstaande schulden te betalen.”

Van Beek slaat niet de weg in van zomaar strenger straffen bij herhaling. Er zijn betere mogelijkheden om gestraften te helpen, meent ze. „Het is al winst als er bij de reclassering, die een gestrafte begeleidt naar de samenleving, aandacht is voor de schuldenproblematiek. Veel medewerkers vinden het moeilijk om het onderwerp schulden bespreekbaar te maken. Er rust een taboe op. En dat terwijl deze mensen er alles aan doen om gestraften te helpen, bijvoorbeeld op het gebied van huisvesting, verslaving, zorg en werk.”

Succes

De promovenda hoopt dat er meer bewustwording komt voor de schuldenproblematiek van gestraften door monitoring en registratie. Verder moet er volgens haar bij de reclassering oog voor zijn dat schulden een risicofactor vormen als gestraften weer vrij komen. „Het onderwerp schulden moet structureel besproken worden.”

Om dat goed te kunnen doen is, volgens Van Beek samenwerking nodig tussen allerlei deskundigen, zoals de reclassering, casemanagers, bewindvoerders en ambulante begeleiders. „Vaak kent men maar een klein onderdeel van het dossier van een cliënt. Ieder kan vanuit zijn expertise een bijdrage leveren.”

Er is al sprake van een bescheiden succes. Op basis van haar bevindingen is er een training ontwikkeld waarmee de reclassering beter kan omgaan met de schuldenproblematiek van haar cliënten. Verder vindt er binnenkort een symposium plaats over de praktische toepassing van Van Beeks conclusies in de praktijk.

Van Beek ziet uit naar meer. „Ik hoop dat het onderwerp schulden ook in het onderwijs van hogescholen en universiteiten wordt opgenomen. Het is juist nu relevant. Door de inflatie en de energiecrisis krijgen gestraften die in de samenleving terechtkomen het extra zwaar te verduren.”

Ze hoopt vooral op een mentaliteitsverandering. „Daders blijven daders, maar je moet wel de mens blijven zien. Criminelen zijn vaak mensen die in hun jeugd weinig kansen gehad hebben. Er is barmhartigheid nodig. Gestraften dienen een echte kans te krijgen op een nieuw begin. Daar is de Bijbel toch vol van?”