De 75-jarige Van Daele gaat zich met onmiddellijke ingang namens de EU sterk maken voor geloofsvrijheid buiten de unie. Ook het bestrijden van discriminatie en het tegengaan van radicalisering behoren tot zijn takenpakket, aldus de Europese Commissie, dinsdag. Daarnaast gaat hij het gesprek tussen verschillende geloofsgemeenschappen aanmoedigen en helpen bij verzoening.

Lees ook

EU benoemt Belgische baron als nieuwe gezant godsdienstvrijheid

De Commissie roemt zijn „jarenlange uitstekende ervaring op diplomatiek gebied”. Van Daele bekleedde tijdens zijn lange staat van dienst verschillende belangrijke functies. De christendemocraat diende onder meer als ambassadeur in Italië en de Verenigde Staten en vertegenwoordigde België bij de EU en de NAVO. Zijn laatste functie was die van kabinetschef van de Belgische koning Filip van 2013 tot 2017, na in 2012 met pensioen te zijn gegaan als diplomaat.

Van Daele is een Belg, maar hij is geboren in het Zeeuws-Vlaamse Oostburg. Het grootste gedeelte van zijn jeugd bracht hij in Nederland door. Daardoor kende hij geen woord Frans, maar de oud-diplomaat maakte zich daarna meerdere talen eigen. Van Daele, die Filologie studeerde aan de Katholieke Universiteit Leuven, zegt te zijn „geboeid door taalkunde”.

Baron

Hij staat bekend als een diplomaat die netelige kwesties tot een goed einde bracht. Het zou aan Van Daele te danken zijn dat de sterk bekoelde relatie tussen de VS en België na 9/11 weer verbeterde. De Belgen verzetten zich tegen de oorlog in Irak. Als ambassadeur wist Van Daele de banden weer te herstellen.

De Belg, die de adellijke titel van baron draagt, kreeg verschillende onderscheidingen voor zijn inspanningen. In 2017 benoemde koning Filip hem tot minister van Staat –een eretitel– voor „de uitmuntende diensten die hij aan vorst en vaderland heeft bewezen”. Daarnaast is hij grootofficier in zowel zijn thuisland als in Griekenland en Italië.

Kwalijk

Verschillende Europese politici drongen al langer aan op de aanstelling van een nieuwe gezant, een post die sinds september vorig jaar vacant was. Toen vertrok Christos Stylianides om minister in Griekenland te worden, na deze functie slechts vier maanden te hebben bekleed. Vóór Stylianides’ aantreden was de positie, in het leven geroepen in 2016, ook lang onvervuld. De Commissie wilde destijds eigenlijk van het gezantschap af.

„Voor veel geloofsvervolgden komt de benoeming helaas te laat”, zegt Europarlementariër Peter van Dalen van de ChristenUnie. Hij neemt de Commissie de „extreem late” aanstelling kwalijk. Daaruit blijkt volgens hem dat de dagelijkse leiding van de Europese Unie „geen prioriteit geeft aan het opkomen voor gelovigen en geloofsvervolgden”.

Als gevolg van deze late benoeming heeft de nieuwe gezant volgens de CU-Europarlementariër ook maar weinig tijd om zijn „immense werk” te verrichten. Over anderhalf jaar zijn er weer Europese verkiezingen, waarbij de gehele Commissie inclusief allerlei gezanten worden vervangen. Goed en wel uit de startblokken kan Van Daele in de zomer van 2024 alweer gaan, klinkt het.

„Eindelijk!”, twitterde ook SGP’er Bert-Jan Ruissen, verwijzend naar het maandenlange uitblijven van een gezant. „Nu aan de slag voor de vervolgde kerk wereldwijd”, vervolgt de Europarlementariër. „Hard nodig!” Ook zijn Europese fractie, de Europese Conservatieven en Hervormers, maant Van Daele om een vliegende start te maken. „Er is geen tijd te verliezen.”

Onder vuur

Volgens Van Dalen wordt het werk van de speciale EU-gezant steeds belangrijker: „De godsdienstvrijheid staat wereldwijd sterk onder druk.” Dat erkent ook de Commissie: „De vrijheid van godsdienst of levensovertuiging ligt in veel delen van de wereld onder vuur.”

Volgens het EU-bestuur toont de benoeming aan dat „de Commissie vastbesloten is om deze uitdaging aan te gaan en ervoor te zorgen dat de rechten van alle religies en levensovertuigingen worden gerespecteerd”. Van Daele brengt toewijding „voor de bescherming van mensenrechten en religieuze overtuigingen” met zich mee.