Wat is de status van het huwelijk, vergeleken met 50 jaar geleden?
Jos: „Steeds minder mensen trouwen en degenen die dat doen, scheiden steeds vaker. Toch geloof ik dat deze samenleefvorm nog steeds actueel is en nog steeds een belangrijk fundament vormt.”
Petra: „De tendens is al langere tijd dat het veel minder vanzelfsprekend is om te trouwen. Daarbij is het uitganspunt individualistischer dan vroeger. Het gaat heel vaak om het idee: ik moet gelukkig worden en jij moet mij gelukkig maken. Als jij mij niet gelukkig maakt, dan heb ik het recht om voor mijzelf te kiezen. Niet alleen vanuit christelijk oogpunt, maar ook vanuit relatietherapieperspectief is dat een heel verkeerde basis.” Jos: „Het huwelijk moet juist de veiligste plek ter wereld zijn, waar je fouten mag maken, waar je karakter mag ontwikkelen, waar je steeds opnieuw mag beginnen.
Kees: „Het valt me op dat er heel veel mensen aan de ene kant het ideaal van een levenslang verbond met een ander koesteren, maar aan de andere kant denken: ja, maar dat kan nu niet meer, dat is in deze tijd niet meer te doen. Ik merk dat men hierin heel erg zoekend is.”

Hoe waarderen jullie deze veranderingen?
Jos: „De cijfers spreken voor zich. De gevolgen van scheiding voor kinderen zijn groot en daarmee ook voor onze samenleving. Het is een generatie die ooit moetn participeren in de maatschappij en als je dat moet doen met een rugzak op, is dat een stuk lastiger dan zonder.”
Kees: „Ik vind het buitengewoon verontrustend dat zoveel kinderen niet opgroeien in veiligheid, in geborgenheid. Een echtscheiding levert veel gebrokenheid op en werkt bijna altijd door in de volgende generatie. Het doet bovendien een enorm beroep op jeugdzorg, maar daar rust een taboe op...”
Jos: „Volgens mij moeten we als christelijke partijen niet insteken op het voorkomen van scheidingen, maar ons juist inzetten om huwelijken tot bloei te laten komen.”
Kees: „Precies, het moet ons gaan om het versterken van relaties. Daarin is heel veel winst te behalen. Daarmee bedoel ik helemaal niet dat alles goed is, mits ouders maar bij elkaar blijven en scheiding wordt voorkomen. Het doel moet zijn: een goede, veilige relatie tussen ouders onderling en tussen ouders en kinderen.”

Hoe ontstaan huwelijksproblemen vaak?
Petra: „Een huwelijk vindt plaats tussen twee partners die allebei hun eigen patronen en kwetsbaarheden meenemen. Wat ze als kind hebben opgelopen of gemist, verwachten ze te halen bij hun partner en dat kan grote moeilijkheden veroorzaken. Zeker als dat ‘verwachten’ niet verandert in ‘verlangen’. Een ultiem gevolg kán ontrouw zijn. Als ik in mijn praktijk ga onderzoeken wat onder die ontrouw ligt, kom ik altijd uit bij verschillende verwachtingen en patronen.”
Kees: „Als je allebei voor je eigen ontplooiing gaat, hoe gezond is dat dan voor je relatie? Veel mensen zien zelfontplooiing als tegengesteld aan zelfopoffering en denken dat je je in een huwelijk dus niet goed kunt ontwikkelen. De christelijke visie op dit thema dwingt je echter niet te kiezen tussen opoffering en ontplooiing, maar wijst de weg naar wederzijdse ontplooiing door wederzijdse opoffering. Die visie wordt overigens voluit gesteund door moderne psychologen, ook niet-christelijke.”
Jos: „Een goed huwelijk begint als je trouwt wie je liefhebt en komt tot bloei als je liefhebt wie je trouwt. Dan nog blijft een huwelijk hard werken: liefde is niet voor niets een werkwoord!”
Kees: „Het lijkt soms wel alsof we dingen die vroeger heel vanzelfsprekend waren, zijn kwijtgeraakt. Het was lange tijd logisch om binnen een huwelijk tijd te delen, aandacht voor elkaar te hebben en aardige dingen tegen elkaar te zeggen, maar tegenwoordig moeten we die zaken expliciet onder de aandacht brengen.”

„Wederzijdse ontplooiing is mogelijk door wederzijdse opoffering”

Hoe kun je verder?
Petra: „Praat in ieder geval over je relatie. Met elkaar, met anderen. Als de problemen te ingewikkeld zijn, moet je hulp zoeken. Bij een relatietherapeut, bijvoorbeeld. Ik kan in zo’n geval alleen aan de slag als er nog iets van liefde stroomt en er nog verantwoordelijkheidsgevoel voor de kinderen –als die er zijn- is. Het is allemaal veel makkelijker als partners in geval van moeilijkheden vroeg aankloppen.”
Kees: „Het zou nog beter zijn om problemen vóór te zijn door goede voorlichting over relaties te geven. Dat begint wat mij betreft al in het voortgezet onderwijs. Ook als je net getrouwd bent, is het goed om regelmatig te checken of alles nog goed gaat. Vergelijk het met een apk. Als je autorijdt, wacht je toch ook niet tot het moment dat je met je handen in het haar zit vanwege grote motorpech?! Spreek met anderen over relaties, zonder de beladenheid van: onze problemen zijn nu zo ernstig dat we over relatietherapie moeten gaan nadenken.”
Petra: „Juist, want dán gaat schaamte meespelen en willen mensen helemaal niet meer over hun huwelijk spreken.”

Rust er een taboe op communiceren over relatieproblemen?
Petra: „Jazeker!”
Jos: „Ik ken iemand met relatieproblemen die aangaf er niet over te willen praten, omdat ze het gevoel had daarmee niet loyaal naar haar partner te zijn. Ikzelf heb met mijn vrouw afgesproken dat we allebei met één vriend of vriendin vrijuit over ons huwelijk spreken.”
Petra: „Doe dat alleen als je partner daar expliciet toestemming voor geeft, anders heb je de eerste onveiligheid al te pakken.”
Kees: „Maak het niet te zwaar. Begin het gesprek niet met: ‘Moet je eens horen: ik heb een relatieprobleem...’ Zeg bijvoorbeeld: ‘Hier loop ik weleens tegenaan, heb jij dat nou ook en hoe ga jij daarmee om?’ Begin niet pas met delen als het probleem al heel groot is. Het is toch normaal om ook over lastige dingen met anderen te praten, mits de setting veilig en vertrouwd is?”
Petra: „Niet alleen partners en scholen hebben de taak om te praten over goede relaties, ook voor kerken zie ik hierin een rol weggelegd. Bied een luisterend oor, stel het thema in preken, bijeenkomsten, kringen en cursussen aan de orde. Investeer als gemeente in relatieversterking.”

Relatietips van Petra

• Ga na wat jouw hechtingsgeschiedenis is. Hoe was je opvoeding? Wat neem je mee als winst en wat als verlies?
• Hoe ben je geworden wie je bent? Praat erover met elkaar.
• Bedenk wat voor jou veiligheid is. Wanneer voel jij je veilig?
• Zoek uit wat er onder je emoties ligt. Vraag ook eens door naar de emotie van de ander.
• Zorg samen goed voor je relatie en maak tijd voor elkaar.
• Blijf nieuwsgierig naar elkaar.
• Blijf in gesprek. Praat niet alleen over je relatie, maar ook over het dagelijkse leven. Blijf je leven delen.
• Blijf gericht op het welzijn van de ander.
• Respecteer elkaar en heb elkaarlief. Leestip: “De 5 talen van de liefde” (Gary Chapman)
• Humor in communicatie is belangrijk. Maak er veel gebruik van.

Welke rol heeft de SGP hierin?
Kees: „We voeden in ieder geval de publieke discussie. Zo zijn we bij de Second Lovecampagne opgekomen voor trouw en voor duurzame relaties. Neem een thema als jeugdzorg: we vragen bij gemeenten aandacht voor de rol die ouderrelaties in jeugdproblematiek kunnen spelen.”

Maakt de SGP zich ook sterk voor opname van relatietherapie in het basispakket?
Kees: „Ja, maar helaas leeft dat bij de meeste partijen slechts heel beperkt. Er bestaat een enorme druk om het pakket eerder uit te kleden dan aan te vullen, dus men wil niet graag nieuwe vormen van therapie opnemen. Het zijn vooral de CU en de SGP die daarvoor pleiten.”
Petra: „Jammer! Ik ben ervan overtuigd dat de gevolgen van relatieproblemen en echtscheidingen veel meer geld kosten dan een vergoeding voor relatietherapie.”
Kees: „Je hebt gelijk, maar de reactie van de andere partijen op zo’n feit is toch vaak: het gaat hier om een leefstijldingetje datmensen zelf moeten betalen. Men relateert het niet aan ziekte en (jeugd)zorg. Het is bizar hoeveel aandacht er maatschappelijk naar scheiden gaat en hoe weinig naar versterking van relaties. Misschien komt dat doordat mensen scheiden als een progressieve verworvenheid zien en zaken als
relatietherapie en -versterking in het hokje van betutteling plaatsen.”
Petra: „Het blijft zuur dat rijken relatietherapie kunnen betalen en armeren niet.”
Jos: „Op zich ben ik niet tegen een eigen bijdrage. Dat geeft een stuk commitment.”
Petra: „Een eigen bijdrage is niet verkeerd, maar als beide partners relatietherapie willen, terwijl dat niet kan vanwege geldgebrek, vind ik dat onverteerbaar. Die situatie komt in mijn praktijk best vaak voor. Zeker als financiële zorgen een oorzaak van de huwelijksproblemen vormen.”
Jos: „Pro Life vergoedt daarom relatietherapie bij christelijke therapeuten met het Keurmerk Christelijke Zorg vanuit de aanvullende verzekering. We zijn de enige verzekeraar die ook breed maatschappelijk aandacht vraagt voor de waarde van duurzame relaties Zo starten we vandaag een campagne met als thema ‘Zorgen voor elkaar’. Daarin vragen we onder meer aandacht voor het huwelijk als prachtige samenleefvorm”

Wat is het verschil tussen christelijke en niet-christelijke relatietherapie?
Petra: „De normen en waarden van waaruit je werkt en kiest, zijn anders. Bovendien snap je als christelijke therapeut beter welke specifieke moeilijkheden er bij christelijke stellen kunnen voorkomen. Bij hen speelt bijvoorbeeld vaak niet alleen schaamte naar de familie, maar ook naar God en de kerk. Ze blijven soms alleen bij elkaar omdat ze volgens hun overtuiging niet mogen scheiden. Ze zijn bang voor de Heere en de gemeente. Die angst kun je als christen-therapeut beter begrijpen, waardoor je mensen kunt helpen de juiste beslissing te nemen.”

Wat wensen jullie mensen toe op deze Dag van de Scheiding?
Kees: „Ik word een beetje verdrietig van deze dag. Er klinkt iets in door van trots over het feit dat we een scheiding zo netjes geregeld en gefaciliteerd hebben. En dat terwijl het zou moeten gaan om het versterken van relaties, om het zoeken naar verbinding.”
Petra: „Wat ik mensen vooral gun, is dat ze hun verantwoordelijkheid voor hun manvrouwrelatie en hun ouder-kindrelatie nemen, omdat je anders de problemen doorgeeft aan de volgende generatie. Investeer in je kinderen en in jezelf.”
Jos: „Ik gun mensen dat het huwelijk voor hen de veiligste plek ter wereld is, waar ze liefde voelen, waar het ook kwetsbaar mag zijn, waar het mag schuren, waar het leven in al zijn facetten echt is.”

Kijk voor meer tips en adviezen op: