Ds. M. Visser: Schrijnend tekort aan tolken gebarentaal
Er bestaat een schrijnend tekort aan tolken gebarentaal. Ds. M. Visser, predikant dovenpastoraat, trekt aan de bel, nadat er bij een jongerendienst geen schrijftolk beschikbaar was.
Ds. Visser werd in 2015 in Nunspeet bevestigd als dovenpredikant in de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). Hij is eveneens verbonden aan het Interkerkelijk Dovenpastoraat (IDP), waarin ook de Protestantse Kerk in Nederland en de Nederlandse Gereformeerde Kerken participeren, en gaat in diverse kerken voor.
Waarom bent u gebarendominee geworden?
Ds. Visser: „Ik was predikant in de CGK en kreeg toen te maken met doven. Om hen beter te kunnen bereiken, ben ik cursussen gebarentaal gaan volgen. Ik merkte dat ik hiervoor een talent van God gekregen heb en ben me erin gaan specialiseren. Dat leidde tot een aanstelling als dovenpredikant.”
Gaat u uitsluitend in dovendiensten voor?
„Ik werk fulltime als dovenpredikant en ga daarnaast ook voor in gewone diensten. Met de doven zijn er twee soorten diensten. Allereerst zijn er diensten samen met een horende gemeente. Daarnaast zijn er ook diensten speciaal voor dove mensen. Al die diensten doe ik speciaal voor hen helemaal in gebarentaal. Meestal gebruik ik daarbij ook mijn stem, zodat ook (slecht)horenden mij kunnen volgen.
Deze diensten betekenen zó veel voor doven. Ik sprak eens een vrouw die voor het eerst de zegen meekreeg in gebarentaal. Ze zei later tegen me dat het de eerste keer voor haar was dat ze zich in haar eigen kerk niet als gast voelde. Er wordt zo intens geluisterd door die dove mensen. Ze luisteren met hun ogen.”
Zijn er speciale dovendiensten voor jongeren?
„Vier keer per jaar organiseert het IDP een jongerendienst in Nederlandse Gebarentaal. We zijn bezig om de diensten meer visueel te maken. Dat gebeurt bijvoorbeeld door het votum samen in gebarentaal te doen en door het Onze Vader en de geloofsbelijdenis staande in een kring via gebaren te vertolken. Het visuele is de taal van hun hart.”
Tijdens deze diensten is er een tekort aan tolken?
„Dat was de laatste keer zo, ja. In het algemeen is er al langer een tekort aan tolken, maar het is vanaf de coronatijd groter geworden. Het manifesteert zich onder andere op scholen en in kerkdiensten.
In zo’n jongerendienst zijn drie tolken aanwezig: een voorganger gebarentaal, een stemtolk en een schrijftolk. De stemtolk is er om de gebaren te vertalen voor horende mensen. De schrijftolk typt alles uit wat de stemtolk zegt en dat lezen mensen direct op hun tablet. Deze tolk is vooral bedoeld voor mensen die doof of slechthorend zijn en niet gebarenvaardig.
Enkele dagen voor de dienst meldde de stemtolk zich af. Ik heb ongeveer 25 tolken een bericht gestuurd, maar niemand kon. Ook een vraag op Facebook hielp niet. Na overleg met de schrijftolk heb ik ervoor gekozen de dienst te houden in het Nederlands met ondersteunende gebaren. Ik heb het aan het begin van de dienst uitgelegd. De jongeren begrepen het gelukkig, maar ze vonden het wel jammer.”
Wat kan eraan gedaan worden?
„Aan de Hogeschool Utrecht bestaat de opleiding tolk gebarentaal. Ik las dat er in september 2024 maar zo’n twintig studenten aan de opleiding begonnen zijn. Dat is veel te weinig. Als er niets verandert, blijft het tekort bestaan. Hopelijk zijn er jongeren die de opleiding willen gaan volgen en dan net als ik tot de ontdekking komen dat ze een gave hebben voor gebarentaal.”
