Verschillende media spreken over een offensief, maar dat is niet terecht vindt Dick Zandee, defensiespecialist bij Instituut Clingendael. „Oekraïense troepen zijn de afgelopen dagen wel iets opgerukt, maar het zal eerder om enkele dan om tientallen kilometers gaan. Meer dan een beperkte lokale actie is het daarom niet.”

Dat Oekraïne de verrassingsaanval desondanks wist uit te voeren, komt volgens Zandee doordat de Russische verdediging in het gebied zwak is. „Moskou heeft zijn beste legereenheden naar de frontlinie gestuurd. Het aantal goed getrainde manschappen aan de eigen grenzen is daardoor laag. Oekraïne kan daarom op basis van goede inlichtingen en een concentratie van militaire middelen met een kleine slagkracht relatief diep in Rusland doordringen.”

Voor de Russische president Vladimir Poetin is het uitermate pijnlijk dat dergelijke berichten naar buiten komen, stelt de defensiespecialist. „Ook al gaat het maar om een beperkt stukje land, het feit dat hij er niet in slaagt de Oekraïners uit de regio te verdrijven, zal hem niet lekker zitten.”

Prioriteit

Ook Rob de Wijk, expert op het gebied van internationale betrekkingen en oprichter van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS), zegt dat het voor Poetin „vervelend” is dat er nog altijd Oekraïense troepen op Russisch grondgebied zijn. Tegelijkertijd heeft hij het vanuit zijn perspectief bezien goed gedaan, zegt De Wijk. „De president heeft zich al die maanden niet gek laten maken en de Russische troepen die aan de frontlinie vechten –in tegenstelling tot wat Oekraïne hoopte– niet teruggehaald.”

De strategie van Moskou is slim, zegt de HCSS-oprichter. „Rusland probeert de boel langzaam en tegen een niet al te hoge prijs te heroveren. Poetin laat gewoon veel Noord-Koreanen sneuvelen en probeert zijn eigen mensen zoveel mogelijk te sparen. Op die manier doet het de Russen weinig pijn.”

„Dat het Kremlin Koersk op dit moment een beetje op zijn beloop laat, is geen blamage voor Rusland” - Rob de Wijk, oprichter HCSS

Dat het Kremlin Koersk op dit moment een beetje op zijn beloop laat, is daarom geen blamage voor Rusland, vindt De Wijk. „Koersk heeft voor Poetin echt geen prioriteit. Het is immers geen groot gebied en ook niet enorm belangrijk. Dat geldt wel voor de strijd aan de frontlinie. Het Kremlin hoopt dat Oekraïne de strijd daar verliest. Als dat gebeurt, trekt Kyiv vanzelf zijn troepen uit de grensregio terug.”

Moraal

Terug naar de aanval. Waarom voerde Kyiv die nu uit? Een militair doel dient het zeker niet, zegt Zandee. „Het is voor Oekraïne zeker interessant om verder op te rukken naar bijvoorbeeld de stad Koersk. Daarmee zouden ze belangrijke Russische bevoorradingsroutes kunnen afsnijden. Daar zijn ze echter nog zo’n 80 kilometer vandaan. Die afstand zou alleen overbrugd kunnen worden als er meer manschappen naartoe worden gestuurd.”

Dat zou echter zeer onverstandig zijn, zegt Zandee. „Als Kyiv dat doet, wordt het aan de frontlinie uitermate kwetsbaar. Op dit moment rukken de Russen wel op, maar Oekraïense troepen houden het gebied vooralsnog redelijk vast. Als Oekraïne zijn soldaten weghaalt, wordt de situatie heel anders. Overigens heeft Kyiv ook geen militaire middelen voor een nieuw offensief.”

De actie heeft daarom vooral een psychologische en politieke waarde, stelt de defensiedeskundige. „Het krikt de moraal van de Oekraïense troepen op. Bovendien zit over anderhalve week Donald Trump in het Witte Huis. Van hem wordt een vredesinitiatief verwacht. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky wil Washington met deze actie laten zien dat Kyiv niet alleen defensief, maar ook offensief kan acteren. Zelfs op internationaal erkend Russisch grondgebied. Hoewel Oekraïne bij onderhandelingen de underdog zal zijn, kan dit kleine stukje land wel een verschil maken in de uitkomst.”

Smadelijke afgang

De Wijk denkt eveneens dat het Kyiv een „iets gunstigere” onderhandelingspositie kan opleveren. Maar in tegenstelling tot Zandee stelt hij dat de aanval wel hoofdzakelijk een militair doel dient. „Oekraïne probeert met deze actie de Russische troepen te binden, zodat Moskou ze niet elders kan inzetten. De situatie aan het front is hachelijk. Voor Kyiv zou het desastreus zijn als de Russen en Noord-Koreanen die nu in Koersk vechten ook opschuiven naar het oosten van Oekraïne.”

Uiteindelijk zal de aanval Oekraïne niet baten, zegt De Wijk. „Dit is wel een speldenprikje, maar niets minder dan uitstel van een smadelijke afgang. Zelensky raakt de regio hoe dan ook kwijt.”

Grote vraag is nu hoe het verder gaat. Daarvoor kijkt de hele wereld naar de aankomend Amerikaanse president, die eerder zei de oorlog binnen een dag te beëindigen. „Totale onzin”, vindt Zandee. „De eisen van beide partijen liggen mijlenver uit elkaar. De kans dat ze snel nader tot elkaar komen, is daarom klein.”

Dat Trump druk gaat uitoefenen, verwacht De Wijk hoe dan ook. „Oekraïne zal gebied moeten afstaan, dat lijkt zeker. Het meest voor de hand liggend is dat er op een bepaald moment een staakt-het-vuren komt. Dat betekent echter geen definitief einde van de oorlog. Als er een voor Poetin gunstig akkoord komt, zal Rusland zich weer gaan herpakken.”