Janneke Wessels en Albert van Zanten -  8 nov 2006 11:59 - Gewijzigd: 9 nov 2006 12:27

Gomaristen eten botter en koekskes

 

Op de Gomarus scholengemeenschap in Gorinchem zitten geen kinderen, maar keinder. Of keier. Het fietsenhok staat niet náást de school, maar er neffe, er nust, er nast of er noast. En sommige leerlingen fietsen ’s middags naar hois.

Klaas de Groot, docent biologie aan de Gomarus scholengemeenschap in Gorinchem vind ’t „prachtig”, al die dialecten op het schoolplein. „Wij hebben leerlingen uit drie provincies. Je hoort dus van alles door elkaar: Werkendams, Brakels, Nederhemerts - het Hèèmers, zoals ze het zelf zeggen -,het dialect uit Sprang-Capelle; noem maar op. De verschillen tussen een aantal streektalen is behoorlijk groot. Het taaltje uit Veen klinkt weer heel anders dan dat uit Vianen.”

Samen met een groep leerlingen werkt De Groot aan een website over dialecten rond Gorinchem, www.dialectopgomarus.nl. Bezoekers worden er welkom geheten in dialect: ”Da je onze site bezoekt, da veine wij errug aordig”.
Op de site kan de bezoeker beluisteren hoe inwoners van een aantal dorpen rond Gorinchem bepaalde woorden uitspreken. Koekje bijvoorbeeld. Koekske, zegt een meisje uit Brakel. Koekie, klinkt het in het Leerbroeks. Molenaarsgraaf: een koeksie. Al die dialecten zijn welkom op de Gomarus; ”Respect veur dialect!” staat er met grote letters op de homepage.

Hoe is dat zo gekomen, die aandacht voor dialect?
„Nou, eigenlijk door mij”, zegt de Groot. „Vijf jaar geleden ben ik uit interesse gestart met onderzoek naar dialecten. Ik wilde daar op school een project mee doen en de leerlingen waren heel enthousiast.”
Spreekt u dialect?
„Nou en of. Ik ben opgegroeid in het Zuid-Hollandse Spijk en ik voel me erg thuis bij de knusheid van de boerenbevolking daar. Vrijwel iedereen spreekt er dialect. Die taal is zo eigen voor me, het herinnert me aan vroeger. De woorden hebben een onvervangbare waarde, die alleen in het dialect uit te drukken is.”

Wat vindt u van al die taaltjes op het schoolplein?
„Prachtig. Er ontstaat een beetje een ons-kent-ons-sfeertje, erg leuk. Rondom Gorichem heb je wel zestig verschillende dialecten. Ongeveer een kwart van de leerlingen gebruikt altijd dialect op school, de meerderheid spreekt ABN. Maar het aantal dat thuis dialect spreekt, ligt veel hoger. Sommige leerlingen schamen zich er toch een beetje voor, denk ik.”

Zijn er mooie en minder mooie dialecten?
„Dat uit Sprang-Capelle, Noord-Brabant vind ik erg mooi. Daar gebruiken ze een zachte g; dat klinkt een beetje gemoedelijk. Sommige dialecten vind ik wat minder, het Werkendams bijvoorbeeld. Daar gebruiken ze harde klanken. Maar ik vind ’t al lang mooi als leerlingen dialect spreken.”

„Een leraar zei: Praat ’s normaal joh”

Elrike van Genderen spreekt overal dialect, behalve aan de telefoon. Hoewel ze nu in het Gelderse Poederoyen woont, gebruikt ze de taal van haar geboortedorp: het Hèèmers.
Lees meer ...

Ruchten met de kluitenruif

Dialect spreken gaat voor Christine Kraaijeveld vanzelf. Ze spreekt ’Alblasserwaards’. De scholiere zou het erg leuk vinden als iedereen op school gewoon z’n eigen dialect sprak.
Lees meer …

Beluisteren
Benieuwd geworden naar dialecten? Speciaal voor Yordbezoekers spraken drie jongeren een nieuwsbericht in, in hun eigen dialect. Beluister het bericht in het Rijssens, het Zeeuws en het Nederhemerts.
Klik hier om mee te lezen.

Belaaitaofeld
Ben jij belaaitaofeld? Weet je wat een lilluk verreke is? Klik hier voor uitdrukkingen rondom Gorinchem.

Heb jij leuke spreuken, zegswijzen of woorden in jouw dialect? Laat andere lezers meegenieten en vertel Yord wat. Klik op Reageer ook en laat een bericht achter in jouw eigen taal, al dan niet met ’vertaling’. De leukste inzending wordt beloond met een cadeaubon van 10 euro. Mail je reactie naar info@yord.nl en vermeld je naam, adres, woonplaats en telefoonnummer. We vinden het leuk als je een foto van jezelf meestuurt.

Hermien Fuite
Koezenzeerte (kiespijn)

Arjette de Vree:
Ties toch miráákel, de kiep die káákul en nog gin ai.

Els Klijn:
De huus hooie mie klut’n op de put’n in de dulve.
Vertaling: de kinderen gooien met kluiten op de kikkers in de sloot.

Nog een paar woorden:
Cuvelesse: dakkapel
Pimpampoentje: lieveheersbeestje
Scheuteldoek: vaatdoek
Kroot’n: rode bieten

(trouwens best moeilijk om Zeeuws goed op te schrijven…)