Engelandvaarders zijn mannen en vrouwen die na de capitulatie van de Nederlandse strijdkrachten in 1940 over zee aan de Duitse bezetter ontsnapten om zich in Engeland of een ander land aan te sluiten bij de geallieerde strijdkrachten.

Vanuit Katwijk aan Zee namen in totaal 35 jonge mannen het risico om, meestal per kano, Engeland te bereiken. Acht mannen arriveerden in Engeland. Anderen werden opgepakt door de Duitse bezetter of verdronken. Sommigen strandden en deden later een nieuwe poging.

Het monument van Van Hall stelt twee peddelende Engelandvaarders voor. Bij het gedenkteken is een interactief informatiepaneel met verhalen over Engelandvaarders geplaatst.

De openingshandeling werd verricht door Engelandvaarder Rudi Hemmes, samen met de inspecteur-generaal der krijgsmacht. Generaal-majoor b.d. Hemmes vocht vanaf augustus 1944 in Normandië, België en Nederland. Hij kwam terecht bij de Prinses Irene Brigade, een bonte verzameling van Engelandvaarders en marechaussees die vanaf mei 1940 uit Nederland wisten te ontkomen. Na de oorlog kwam Hemmes bij de luchtmacht, waar hij opklom tot generaal-majoor.

Tweepersoonskano

Op initiatief van een groep mensen die allen op de een of andere manier betrokken zijn bij de geschiedenis van Engelandvaarders die vertrokken vanuit Katwijk, werd in 2011 de Stichting Monument Engelandvaarders Zeehostunneltje Katwijk opgericht. De stichting is verheugd over de onthulling van het monument.

Op haar website schetst de organisatie een beeld van de Engelandvaarders. Veel pogingen om Engeland te bereiken, werden gewaagd in een tweepersoons(vouw)kano. Ook melden diverse bronnen ontsnappingen waarvan tot op heden geen namen of nauwelijks geschiedenis bekend is.

Sommige maakten, aldus de stichting, gebruik van een tunneltje om op het strand te komen, in de volksmond het Zeehostunneltje genoemd.

Tulpen voor Wilhelmina

Tijdens de crisisjaren van de vorige eeuw (1934) werd de Katwijkse Zuid Boulevard vanaf de vuurtoren langs het terrein van het Rotterdams Zeehospitium verlengd. Via het tunneltje konden de kinderen met tuberculose op een veilige manier vanuit het zeehospitium het strand bereiken. Zo werd besmettingsgevaar voorkomen. Nu bevindt het tunneltje zich geheel onder het zand en is het niet meer in gebruik.

Enkele personen ontsnapten als lid van de bemanning van een Katwijks vissersschip. Ook waren mannen uit het vissersdorp betrokken bij het transport vanaf de Overrijn in Katwijk van een sloep, verborgen in een binnenschuit. Zo ontsnapten zes mannen naar Engeland. Daar overhandigden ze aan koningin Wilhelmina oranje tulpen uit Katwijk, vermeldt de stichting op haar site.

De organisatie wil alle kennis over Engelandvaarders die vanuit Katwijk een kans hebben gewaagd om naar Engeland over te steken, onder de aandacht brengen van een breed publiek, onder meer door voorlichting op scholen. Vanaf 2011 neemt de stichting jaarlijks op 4 mei deel aan de dodenherdenking. Ter nagedachtenis aan de Engelandvaarders wordt een krans of bloemstuk gelegd bij het monument aan de Willem de Zwijgerlaan in Katwijk.