Tegen de draad in wassen

James Dyson ergert zich aan huishoudelijke apparaten. Ze zijn traag en doen hun werk vaak maar half. Neem nu een wasmachine. Het programma duurt al gauw twee uur en als de was echt vuil is, moet je nog maar afwachten of de vlekken eruitgaan. „Wat doet zo'n apparaat nu eigenlijk”, dacht Dyson, terwijl hij op zijn knieën voor het apparaat zat en de was als een grote bal langs zag klotsen en neerplonzen zodra de trommel stilstond. Hij gooide alle gangbare wasmachineontwerpen aan de kant. Het resultaat is de Contrarotator, een wasmachine met een trommel die bestaat uit twee delen, die elk een andere kant op draaien.

Afgelopen week, tijdens de Huishoudbeurs, presenteerde Dyson zijn wasmachine aan de Nederlandse consument. In Engeland is de Contrarotator al een aantal weken te koop. In Nederland zullen de eerste apparaten pas in het najaar verkrijgbaar zijn.

De Contrarotator is niet de eerste vinding van Dyson. Sinds 1993 produceert het naar hem vernoemde bedrijf stofzuigers die door een bijzondere luchtcirculatie geen stofzak nodig hebben. Ook de kruiwagen die in plaats van een wiel –dat de neiging heeft in de modder weg te zakken– een soort voetbal heeft om mee vooruit te komen, is oorspronkelijk het idee van Dyson.

Geleid door de frustraties die wasmachines bij hem veroorzaken, startte Dyson met zijn ontwerpers vijf jaar geleden met experimenten die moesten leiden tot een betere wasmachine. Als eerste bestudeerde hij handwas. „Ik merkte dat een handwas van 15 minuten schoner is dan 67 minuten wassen in de beste machine en vroeg me af hoe dat mogelijk is. Het blijkt dat kleding weken in warm sop weinig effect heeft en dat juist beweging zorgt voor reiniging. Water en wasmiddel pakken vlekken dan beter aan, omdat het waswater dwars door de stof heen stroomt. Wasgoed in een machine beweegt veel te weinig. Dat de kleding toch nog schoon wordt in de machine, is te danken aan een hoge temperatuur, veel waspoeder en bleekmiddel.”

Verbazingwekkend
Aan ideeën ontbreekt het zijn ontwerpers niet, maar ze werken niet altijd, lacht Dyson. „Een wasmachine die waterstralen door de stof perst, heeft het niet gehaald. Ook her en der uit een wastobbe springende stokken die de was in beweging moeten brengen, richten te veel schade aan de kleding aan. Een trommel die meer dan zestig keer per minuut ronddraait, blijkt zo veel centrifugale kracht te ontwikkelen dat die de was naar de zijkanten van de trommel slingert.”

Na veel verscheurde tekeningen en mislukte modellen komt iemand op het idee om in de trommel nog een tweede trommel te monteren, die half zo breed is en kan draaien met een afwijkende snelheid. Nadat zo'n beetje alle variaties in snelheid zijn getest, komt iemand op het idee de trommels in tegengestelde richting te laten draaien. Het resultaat is verbazingwekkend, de kleding is tijdens het wassen volop in beweging.

In de trommels zitten op diverse plaatsen 'drempels' die het kledingstuk tegenhouden en in de richting van de tegengestelde trommel sturen. Daardoor beweegt de was in de trommel zich in een oneindig variabel patroon, dat nog het meest weg heeft van een horizontale acht. De kledingstukken nemen ten opzichte van elkaar steeds een nieuwe positie in, alsof iemand in de was roert. Bontgekleurde handdoeken tollen langs het raampje van de machine en illustreren de werking van het apparaat. Dyson: „Ik vind het heerlijk om voor het raampje te zitten en al die bewegingen op me in te laten werken.”

Zuiniger
Uitgebreide tests in de fabriek hebben aangetoond dat de Contrarotator aanzienlijk zuiniger is dan de beste machines die op dit moment verkrijgbaar zijn. De was beweegt veel meer en is sneller schoon. In het huishouden moet het apparaat zich nog bewijzen. Dyson: „De Contrarotator kan per keer 7 kilo wasgoed verwerken. De trommel heeft een inhoud van 78 liter, normaal is dat 48 liter, terwijl de wasmachine dezelfde grootte heeft. Een gewoon apparaat heeft 5 kilo als bovengrens, bij meer kleding is het wasresultaat onbevredigend. Daar komt bij dat onze machine twee keer zo snel wast. Het is haast mogelijk even snel een wasje weg te werken tijdens het ontbijt.”

Een gemiddeld gezin gooit iedere week zo'n 14 kilo vuil goed in de wasmand. „Dat zijn twee wassen voor de Contrarotator, waar het apparaat 2 uur en 12 minuten over doet. Een andere wasmachine heeft voor dezelfde hoeveelheid drie wasbeurten nodig, die bij elkaar 5 uur en 54 minuten duren”, rekent Dyson voor. Daarmee is overigens niet gezegd dat de Contrarotator ruim twee keer zo weinig tijd nodig heeft om de klus te klaren. Propere huisvrouwen verdelen de was in kleine porties om verkleuring van het wasgoed te voorkomen en kunnen niet uit de voeten met alleen een witte en een bonte was.

Allergisch
De zuinigheid van de Contrarotator zit niet alleen in de grote trommel en de korte wasduur. Doordat de was continu in beweging is, heeft de machine niet zo'n hoge temperatuur nodig om tot hetzelfde wasresultaat als de apparaten van de concurrent te komen. „Een temperatuur van 40 graden werkt even goed als 60 graden bij de andere machines. Daarbij komt dat onze machine ook minder waspoeder en water nodig heeft. De ruimte tussen de trommel en de onderkant van de machine is heel klein, dus het water wordt optimaal benut, het zit bijna allemaal in de trommel. Ook andere machines gebruiken steeds minder water. Dat gaat niet altijd goed. De was wordt onvoldoende gespoeld en zeepresten blijven achter. En dat terwijl steeds meer mensen een allergie ontwikkelen voor wasmiddelen.”

Hoeveel jaar het duurt voordat het aankoopbedrag van de Contrarotator –4000 gulden, meer dan de duurste Miele die zijn kwaliteit al heeft bewezen– is terugverdiend door de zuinigheid van de machine, durft Dyson niet te zeggen. „De consument kan veel bezuinigen op water, elektriciteit en wasmiddel. Die besparing is voor iedereen weer anders. Veel mensen strooien bijvoorbeeld te kwistig met waspoeder. Dat gedrag is niet een-twee-drie terug te draaien.”

Sjorren
De ontwerpers van Dyson hebben, nu ze toch een nieuwe wasmachine aan het ontwerpen waren, direct een paar andere onhandige eigenschappen van het apparaat onder handen genomen. De wijzigingen zijn vaak verrassend simpel. Het bedieningspaneel maakt een hoek van 45 graden met de wasmachine. Daardoor hoeft de gebruiker niet door de knieën om de knoppen te bedienen en het display te lezen.

Sjorren om een wasmachine zonder wieltjes van zijn plaats te krijgen, is geen pretje, terwijl een apparaat op rollers weer te gemakkelijk aan de wandel gaat. De Contrarotator heeft alleen twee wieltjes aan de achterkant. Door een ring aan de voorkant naar voren te klikken, til je het apparaat een beetje op en kun je het zo naar voren trekken. In Dysons fabriek staan de Contrarotator en een wasmachine van de concurrent broederlijk naast elkaar. Bij een wedstrijdje wasmachine verplaatsen is de winnaar bij voorbaat al duidelijk: de medewerker van Dyson is het snelst.

Wasmachinedeuren zijn voor Dyson ook al jaren een bron van ergernis. „De opening is te klein, grote stukken wasgoed zijn slechts met moeite naar binnen te proppen. Een tweede manco is dat de deur vastzit aan de buitenkant van de machine. Als de trommel beweegt, kunnen kledingstukken in de kier die ontstaat bekneld raken. De deur van de Contrarotator zit vast aan de trommel, zodat kleding daar nooit tussen kan. Een tweede deur sluit de machine zelf af.”

De centrifuge van de Contrarotator heeft een maximumsnelheid van 1400 toeren per minuut, maar daarmee is de was toch even droog te krijgen als met de beste huidige apparaten, die 1600 of 1800 toeren per minuut halen. „De trommel is veel groter, daardoor is de centrifugale kracht groter en het laagje was dat naar de zijkant wordt geslingerd minder dik. De afvoer van het water verloopt veel efficiënter.”

Duur
Met de Contrarotator haalt de consument een hightechapparaat in huis. De consequentie daarvan is een hoge prijs. Dyson zegt dat het apparaat een levensduur heeft van twintig jaar en in de testruimte met succes 5000 wassen heeft weggewerkt. Hoe de consument de machine zal ontvangen, weet hij niet. „Het is een nieuwe techniek. De machine is duur. We hopen dat gebruikers hun ervaringen doorvertellen. Bij mond-tot-mondreclame zijn we als bedrijf het meest gebaat. Dat blijkt ook bij onze stofzuiger. Alleen is dat niet de snelste vorm van reclame.”

Relevante websites:

De website van Dyson:
www.dyson.com