Luchtschip

De historie van het luchtschip is grotendeels het verhaal over graaf Ferdinand Adolf August Heinrich von Zeppelin (1838-1917). Deze Duitse oud-officier is echter niet de uitvinder van het bestuurbare luchtschip. Daarvoor moeten we terug naar de tweede helft van de achttiende eeuw.

In die tijd speelt de Franse ingenieur Henri Giffard met het idee om met behulp van waterstofgas een 'lichter-dan-lucht'-schip te maken en op 24 september 1852 komt het eerste luchtschip van de grond. De 44 meter lange en 160 kilo zware sigaar maakt een korte vlucht boven Parijs.

De echte doorbraak komt van de Duitse graaf Von Zeppelin. Deze oudgediende van het Pruisische leger maakt een luchtschip met aluminium geraamte. Het eerste type is de LZ-1 (Luft Zeppelin), die op 2 juli 1900 opstijgt voor een korte vlucht nabij Friedrichshafen. De LZ-1 bevat twee motoren met een vermogen van 16 pk, die de zeppelin op een maximumsnelheid van 32 kilometer per uur kunnen brengen.

Bombarderen
De eerste luchtschepen bevatten nog veel ontwerpfouten. Ze zijn in die tijd echter een veelgebruikt vervoermiddel tussen Duitse steden. In de Eerste Wereldoorlog worden zeppelins gebruikt om Parijs en Londen te bombarderen. In totaal voeren de Duitsers 159 vluchten uit, waardoor 557 mensen het leven verliezen. Ook de geallieerden gebruiken luchtschepen, voornamelijk om onderzeeërs uit te schakelen.

Na de oorlog komt door het Verdrag van Versailles de Duitse luchtschipbouw grotendeels stil te liggen. Het zijn vooral de mogelijkheden in de burgerluchtvaart die in deze jaren de bouw van luchtschepen toch mogelijk maken.

Graaf von Zeppelin overlijdt in 1917 aan een longontsteking; zijn opvolger is dr. Hugo Eckener. Deze man weet het bouwverbod te omzeilen en beweegt de Amerikanen, die nog geen luchtschepen hebben, een zeppelin te kopen. Onder protest van de Europese partners begint het bedrijf aan de bouw van de 200 meter lange LZ-126, later in Amerika aangeduid als ZR2 oftewel de Los Angeles.

Weersomstandigheden
De aankoop maakt deel uit van het Amerikaanse luchtschipprogramma, dat uiteindelijk uit vijf schepen zal bestaan, de ZR1 tot en met ZR5. Het belangrijkste schip was de ZR1 Shenandoah. Het is als eerste luchtschip gevuld met het veel veiliger, maar duurdere, heliumgas.

Inmiddels doen zich de eerste rampen voor. Zo vergaan de Britse R34 uit 1919 en de twee jaar later gebouwde R35 al in 1921. De Amerikaanse trots Shenandoah stort neer in 1925, waarbij veertien mensen het leven laten. De oorzaken zijn bijna steeds de ongunstige weersomstandigheden.

Eind jaren twintig zijn ook de Duitse zeppelins weer in de lucht. Het zijn de hoogtijdagen van het luchtschip. Het paradepaardje van Von Zeppelin is de LZ-127, de Graf Zeppelin. Het is net als veel andere luchtschepen in die tijd een vliegend paleis: veel personeel, eetzalen, luxe slaapvertrekken en leeskamers. Het enorme luchtschip wordt gebouwd met financiële steun van krantenmagnaat William Randolph Hearst, in ruil voor het publicitaire alleenrecht als de Graf Zeppelin als eerste rond de wereld zal vliegen.

Het einde van de luchtschepen komt in zicht wanneer opnieuw enkele rampen zich voordoen. Als eerste stoppen de Britten met de bouw van luchtschepen. De Amerikanen bouwen nog de Akron (1933) en de Macon (1935), die allebei na twee jaar dienst verongelukken.

Na de ramp met de in 1936 gebouwde Hindenburg is het snel afgelopen. Het vertrouwen in de luchtschepen is verdwenen en geld om dit te herstellen ontbreekt. Vliegtuigen zijn al gauw meer geschikt voor luchtvaart en met de ontmanteling van het laatste rigide luchtschip, de Graf Zeppelin II, geven ook de nazi's aan geen heil meer te zien in het luchtschip als militair middel.

Toch zijn er de laatste tijd opnieuw Duitse, Engelse en Nederlandse ondernemingen actief bij de herintroductie van het luchtschip. Passagiers- en vrachtvervoer staan bij mogelijke toepassingen voorop, terwijl ook gedacht wordt aan het luchtschip als reclamemedium, observatievoertuig en reddings- en communicatieplatform.