Telegrafie

Primitieve vormen van telecommunicatie dateren al uit de Middeleeuwen. Het 'postkantoor' van Caïro telt rond het jaar 1400 al zo'n 1900 postduiven. In 1588 transporteert een keten van vuurtorens een bericht van Plymouth naar Londen, een afstand van 300 kilometer: de Spaanse Armada komt eraan. Een variant daarop is de ”télégraphe”, uitgevonden door de Franse ingenieur Claude Chappe. Beweegbare seinarmen op hoge masten brengen met een slimme code in enkele minuten boodschappen over.

Magnetische naald
In 1820 ontdekte de Deen Hans Christian Ørsted dat een magnetische naald beweegt als die in de buurt komt van een draad waar een elektrische stroom doorheenloopt. Dat leidt mede tot de uitvinding van de elektrische telegraaf.

Samuel Morse met zijn uitvinding

De Amerikaanse hoogleraar in de schilder- en beeldhouwkunst Samuel F. B. Morse –zoon van de predikant Jedidiah Morse– hoort op een terugreis vanuit Europa over de elektromagneet en komt op het idee van een elektrische telegraaf. Het eerste primitieve apparaat bouwt hij in 1835, de woorden verstuurt hij in de vorm van punten en strepen, met lange en korte tussenruimten. In 1837 verkrijgt hij patent op zijn vinding. Als met een morsesleutel de elektrische stroom telkens onderbroken wordt, zet een elektromagneet in het ontvangsttoestel een schrijfstift in beweging die de punten en strepen op papier plaatst. De snelheid bedraagt ongeveer tien gecodeerde woorden per minuut.

Enkele jaren later, in 1843, begint Morse met de aanleg van de eerste telegraafverbinding, tussen Washington en Baltimore. De afstand is 60 kilometer. Vóór die tijd hebben twee Duitsers al geëxperimenteerd met een kabel tussen München en Bogenhausen, 5,5 kilometer lang, en is er ook een verbinding tussen twee Britse spoorwegstations aangelegd. Vanaf het Capitool in Washington verstuurt Morse op 24 mei 1844 zijn eerste bericht: „What hath God wrought!”, als blijk van verwondering dat God hem wil gebruiken om het nut van elektriciteit aan de mensheid te demonstreren.

Magneetontvanger voor morsecodes uit de vorige eeuw

Het zinnetje markeert de start van een eeuw intensief telegraafverkeer, want de vinding slaat aan. Slechts twee jaar later is al een telegraafverbinding aangelegd tussen Brussel en Antwerpen. In 1848 bundelen zes New Yorkse krantenuitgevers zich tot ”Associated Press”, om samen een telegraafverbinding met de havenstad Boston te kunnen betalen, zodat ze snel over buitenlands nieuws beschikken. De Nederlandse telegraafdienst neemt in 1852 het Morse-toestel in gebruik. Een jaar eerder is het eerste lijntje gelegd over de zeebodem, tussen Dover en Calais, maar het duurt tot 1866 voor de eerste transatlantische verbinding gereed is. Dan is juist de International Telegraph Union (ITU) opgericht, die zorgt voor goede afspraken tussen de verschillende landen. De ITU doet dat nog steeds, maar dan op het gebied van internet en mobiele telefonie.

Geseinde preken
Als Morse overlijdt, in 1872, is er al 1 miljoen kilometer telegraafkabel aangelegd over land en 50.000 kilometer over zee. De telefoon moet dan nog uitgevonden worden. De seinsnelheid is inmiddels opgevoerd tot zo'n veertig woorden per minuut. Daardoor lenen ook langere teksten zich voor telegrafie: in 1883 worden de preken die ds. Spurgeon 's zondags houdt de volgende dag doorgeseind naar de Verenigde Staten, waar ze in oplagen van 1 miljoen exemplaren worden gedrukt en verspreid. Overigens gebeurt dat tot ongenoegen van de prediker, die door deze snelle verspreiding geen gelegenheid meer heeft om de teksten te corrigeren.

Inmiddels is morse als telegrafietechniek vervangen door snellere en betere communicatietechnieken. Op 1 februari 1999 is de laatste officiële morseboodschap verzonden naar het laatste telegrafiestation in Japan, dat op die dag gesloten werd.